Ratten en modder in asielopvang Van der Valk: ‘Het is hier verschrikkelijk’

Asielzoekers die worden opgevangen naast een kasteeltje bij Den Bosch zitten tussen de ratten, in de modder en in de kou. ‘Kinderen worden hierdoor ziek. Ook mijn kinderen zijn vaak ziek’, vertelt een vluchteling.

De schemering is nog niet ingevallen of de eerste ratten komen uit hun holletje tevoorschijn. Ze scharrelen tussen de bosjes in de buurt van een kippenverblijf. Terwijl twee jochies van een jaar of vier op een speelgoeddriewieler door het grind ploegen vliegt een rat over het pad, en verdwijnt onder een rij witte containers van de firma Boels.

In die containers wonen tot 125 asielzoekers en vluchtelingen met een verblijfsstatus, wachtend op een woning. Hun afkomst wisselt. Een Afghaanse vluchteling wil wel even zijn plekje laten zien. Een ijzeren trap die normaal in de bouw wordt gebruikt leidt naar een balustrade met witte voordeuren. Achter een van die deuren zitten zijn partner en drie kinderen op twee matrasjes op de grond.

De ruimte is circa zestien vierkante meter, op een koelkast en tafeltje staan wat boodschappen gestapeld. “Het is niet veel”, zegt de man in het Engels. “But it’s okay.” De container ernaast heeft het gezin ingericht als slaapkamer, met naast elkaar vijf matrassen op de grond en koffers met kleding.

Verboden om voeten te wassen

De Afghaanse man woont er een half jaar, sinds hij door de Nederlandse overheid werd geëvacueerd omdat hij tolkte voor defensie in Afghanistan. Zijn gezin wacht op een woning. De man wijst in de richting van de bosjes. Achter een strook met bomen ligt een blok met toiletten en acht douches voor circa 125 bewoners. “Volwassenen en kinderen moeten over deze ijzeren trappen door het donker naar de wc. Dat is gevaarlijk. Het is koud en het waait of regent vaak deze winter. Kinderen worden hierdoor ziek. Ook mijn kinderen zijn vaak ziek.”

Ratten bij een opvanglocatie in Den Bosch. Tekst gaat verder na de video.

De noodopvang voor asielzoekers is op het buitenterrein van Kasteel Meerwijk in Den Bosch, een oud veertiende-eeuws kasteeltje aan de noordkant van de stad. Het werd vorig jaar werd opgekocht door miljonairszoon Frans Heesen junior en zijn partner Wendy van der Valk, telg uit de familie van de bekende hotelketen.

Van der Valk heeft een overeenkomst met het opvangorgaan Coa voor de opvang van asielzoekers op verschillende locaties, en zodoende werd op het terrein bij het leegstaande kasteeltje in mei deze opvanglocatie geopend. Het plaatselijke Hotel Van der Valk in Nuland draagt zorg voor de opvang en zaken als schoonmaak, onderhoud en sanitair.

Bewoners en vrijwilligers tipten over de staat van de locatie, waarop Trouw de plek bezocht. Mensen maken zich zorgen over het ongedierte dat in groten getale op het terrein aanwezig is. Her en der staan zwarte kastjes om de beesten te vangen.

Een groep van circa vijftig nieuwe bewoners zijn geschrokken van het sanitair en de manier waarop mensen via modderige paden en ‘enge’ ijzeren trappen het sanitair moeten bereiken. ’s Avonds en ’s nachts is het terrein erg donker. Een bewoner die acht maanden op de locatie leeft, is ten einde raad. “Het is hier verschrikkelijk. Mijn kind durft ’s nachts niet naar de wc, er lopen ratten en er is ’s nachts alleen iemand van bewaking. Ik voel me hier onveilig.”

Enkele bewoners laten het sanitair zien. Het hok om te wassen en douchen bestaat uit een lange wasbak met een aantal kranen. In de goot ligt zand. Erboven hangt een bordje met een rode streep door een been. ‘Verboden om voeten te wassen’ staat er in vijf talen.

Het is er erg vuil. Een schone plek om om te kleden of af te drogen is er nauwelijks, plek om kleding op te hangen ontbreekt ook. Een vrouw uit Turkije trekt de dunne douchegordijntjes aan de kant. De meeste douches zijn kapot, een douchekop ontbreekt. “Het is toch vreselijk om hier te douchen? En zelfs als mensen ziek zijn moeten ze door de kou naar deze vieze plek.”

De wereld van diverse culturen

Het Coa en betrokkenen van Van der Valk zijn zich bewust van het smerige sanitair. De schoonmaak kan beter, zegt locatiemanager Carla van Kuijk aan de telefoon. Dat ligt ook aan de bewoners, zegt ze. “Wij stimuleren de zelfredzaamheid van bewoners die gedeeltelijk zelf schoonmaken. Andere bewoners maakten daar geen probleem van maar nieuwe bewoners zijn schonere faciliteiten gewend en zien deze locatie als een stap terug.”

Op de vraag waarom douches kapot zijn en douchekoppen ontbreken antwoordt Van Kuijk: “Welkom in de wereld van de diverse culturen. Sommige mensen douchen liever onder een straal dan met een douchekop.”

In september bezochten staatssecretaris Eric van der Burg, plaatsvervangend bestuursvoorzitter van het Coa, Joeri Kapteijns, en burgemeester Jack Mikkers van Den Bosch de locatie. Vlak voor dit bezoek is door de uitbater geprobeerd de locatie goed te presenteren. Er werd extra verlichting opgehangen en er kwam een trap van de woonunits naar de toiletten. Deze gang van zaken is door Vluchtelingenwerk Nederland aangekaart, laat de organisatie weten. “Dat voelde niet helemaal goed.”

Tegen lokale journalisten beloofde Wendy van der Valk in september dat de locatie ‘een update’ zou krijgen. Looppaden zouden overdekt worden en het sanitair verplaatst. Maar echte verbeteringen bleven uit. Vluchtelingenwerk Nederland heeft sindsdien steeds weer aan de bel getrokken bij het Coa en Van der Valk over de leefbaarheid op de locatie en over het rattenprobleem.

Na het bezoek en vragen van Trouw hebben het Coa en Van der Valk beterschap beloofd. Er komt extra verlichting, sanitair wordt vaker schoongemaakt, er wordt kunstgras aangelegd en het rattenprobleem wordt harder aangepakt.

Lees ook:

Raad van State kraakt nieuwe asielwet: ‘Uitvoerbaarheid zeer twijfelachtig’

De bonusregeling voor gemeenten die asielzoekers opvangen is onnodig complex en mogelijk onuitvoerbaar. Het wetsvoorstel om asielzoekers te spreiden moet daarom op de schop, stelt de Raad van State in een advies.