Politie Amsterdam loerde onterecht in data van milieucamera's

De politie kreeg jarenlang onterecht toegang tot beelden van camera’s die de gemeente Amsterdam gebruikt voor handhaving van de milieuzone. Dat blijkt uit adviezen van de gemeentelijke privacycommissie en extern adviesbureau PBLQ aan het stadsbestuur. Het college bekijkt nu of het melding gaat doen van een datalek bij de privacytoezichthouder. Tot daar duidelijkheid over is, krijgt de politie de kentekengegevens niet meer, laat een gemeentewoordvoerder weten.

Het gaat om 53 zogeheten ANPR-camera’s die de gemeente in 2009 ophing. De camera’s lezen kentekens van alle voertuigen die binnenrijden in de milieuzone van de hoofdstad. Dat is bijna het hele gebied binnen de ringweg A10, afgezien van Amsterdam-Noord. Wie in een te oud en vervuilend voertuig naar de stad komt, krijgt dankzij de camera’s een boete namens de gemeente.

Beveiliging kroning Willem-Alexander

Tegelijk vergelijkt de politie de gescande kentekens met de eigen database van bijvoorbeeld voortvluchtige criminelen of gestolen auto’s. Dat gebeurt sinds 2013. De troonsbestijging van Willem-Alexander en de beveiligingsoperatie die daarmee samenhing, gaf de doorslag de politie toegang te geven tot de milieuzonecamera’s.

Volgens de onafhankelijke privacycommissie van de gemeente – Commissie Persoonsgegevens Amsterdam geheten – mag de politie alleen gebruikmaken van de gemeentecamera’s als er aan een reeks voorwaarden wordt voldaan. Dat is nu niet het geval. Zo zijn de gevolgen voor de privacy van stadbewoners en bezoekers niet onderzocht. Ook is er geen cameraplan gemaakt, waarin de politie beargumenteert waarom ze juist op die plekken ANPR-camera’s nodig hebben.

De gemeente zou daarnaast veel duidelijker naar het publiek moeten zijn over het medegebruik van de camera’s door de politie. Bovendien vraagt de commissie zich af hoe het delen van de beelden samengaat met het fundamentele standpunt van het bestuur van de stad dat ‘Amsterdamse burgers zich onbespied in de openbare ruimte moeten kunnen bewegen’.

Dat uitgangspunt geldt nog steeds, maar vanwege het belang van criminaliteitsbestrijding wordt er in dit geval van afgeweken, heeft het college de gemeenteraad onlangs laten weten. De politie heeft de kentekengegevens van de milieucamera’s nodig om, simpel gezegd, boeven te vangen.

‘Geen wettelijke basis’

Adviesbureau PBLQ is nog kritischer: volgens hen ontbreekt überhaupt een wettelijke basis om de milieuzonecamera’s te delen met de politie. Bovendien maken de deskundigen zich zorgen over de beveiliging van de privacygevoelige gegevens. Daarover zijn tussen de gemeente en politie geen formele afspraken gemaakt.

PBLQ adviseert de gemeente niet alleen de samenwerking te stoppen, maar ook het delen van de data de afgelopen jaren te melden als datalek bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Volgens het adviesbureau zijn de fundamentele rechten van alle betrokkenen in het geding. En omdat de camera’s vrijwel ieder voertuig zien dat de milieuzone binnengaat, gaat het om veel mensen.

De gemeente zegt nog in overleg te zijn met de AP of het inderdaad om een datalek gaat dat officieel gemeld moet worden. Het college wil de samenwerking met de politie alleen hervatten als binnen drie maanden de noodzakelijke privacymaatregelen worden genomen. Lukt dat niet, dan stopt het definitief. Overigens kan de politie er dan voor kiezen om eigen ANPR-camera’s op te hangen, aldus de gemeente.

De AP wil inhoudelijk niet vooruitlopen op het overleg met de gemeente of er al dan niet sprake is van een datalek. Wel heeft de privacytoezichthouder regels opgesteld over de inzet van ANPR-camera’s door de politie. Uitgangspunt is dat de camera’s niet mogen leiden tot een disproportionele monitoring van burgers. Aan die AP-richtlijn voldeed de situatie in Amsterdam niet, erkent het stadsbestuur in een brief aan de gemeenteraad.

Lees ook

Met camera’s en sensors is een winkeldief straks op grote afstand te herkennen

De politie in Roermond experimenteert daarmee.