Plots staan we weer elke ochtend in de file, zijn we terug bij af? Niet helemaal

Thuiswerken als het kan, naar kantoor als het nodig is: zo luidde het advies van de overheid op 25 september. Dat veel mensen vinden dat kantoorbezoek valt in de categorie ‘nodig’, blijkt wel uit de aanhoudende files sinds vorige week. Op de eerste drukke dinsdag na het vervallen van het thuiswerkadvies, 28 september, stond er om half negen nog 468 kilometer file. Een jaarrecord. Woensdagochtend werd dat verbroken: 555 kilometer om half negen.

Arnoud Broekhuis van ANWB Verkeersinformatie kijkt er met verbazing naar. Hij dacht dat iedereen thuis zou werken. “Dus deze drukte kwam uit het niets”, zegt hij. “De ochtendspits is een graadmeter voor het woon-werkverkeer. Die is in de maand september verachtvoudigd.”

Terug naar de spits

Hoogleraar transportbeleid Bert van Wee aan de TU Delft heeft een verklaring. De toegenomen files in de ochtendspits zijn zelfs logisch te noemen, zegt hij. Tijdens de coronacrisis was het heel lang heel rustig op de weg. De mensen die extra vroeg of wat later de weg op gingen om files te mijden, deden dat tijdens de pandemie niet. Ze raakte gewend aan andere reistijden. De forenzen van nu zijn volgens Van Wee vergeten dat je onderweg naar kantoor in de randstad vaak stilstaat, en rijden nu massaal de file in.

Het ‘terug-naar-de-spitseffect’, noemt de hoogleraar het. Al is de ochtendspits heel snel drukker geworden, helemaal terug naar het ‘oude normaal’ zijn we nog niet. Tijdens dezelfde periode vóór de coronacrisis waren de files twee keer zo ‘zwaar’ (files worden gemeten in ‘zwaarte’, dat is de lengte van de file maal de duur). Maar de cijfers over de recente files maken één ding heel duidelijk: de terugkeer van het woon-werkverkeer kwam zeer abrupt.

Toch zal deze ‘spitsshock’ er niet meteen voor zorgen dat mensen de auto sneller laten staan, schat Van Wee in. Zelfs niet nu er meer mogelijkheden zijn om thuis te werken. Dat komt volgens Van Wee door onze reactie op spitsrijden. “Wanneer een automobilist de spits wil mijden,” legt de hoogleraar uit, “zal hij eerst proberen eerder of later de weg op te gaan.” Thuiswerken of met de trein naar kantoor gaan is voor veel autorijdende forenzen een minder populaire optie, zelfs al houden de files aan.

‘Kennelijk niet zo’n probleem’

Zijn wegverbredingen om de drukte in goede banen te leiden dan een oplossing? Niet direct, denkt Van Wee. De werkende mens heeft na de coronacrisis meer mogelijkheden gekregen om de file te vermijden en zal hier op de lange termijn ook wel gebruik van willen maken, legt hij uit.

Maar blijkt over een tijdje toch dat werknemers nog massaal de auto pakken tijdens het spitsuur, dan liggen meer wegverbredingen volgens Van Wee nog altijd niet voor de hand: “Die worden tenslotte uitgevoerd om de files te verminderen. Als automobilisten ervoor kiezen om in de file te staan terwijl er andere mogelijkheden zijn, vinden ze files kennelijk niet zo’n groot probleem.”

Lees ook:

Zo druk als deze ochtend was het dit jaar niet eerder

Regen, ongelukken en de afgesloten A12 zorgen woensdagochtend voor de drukste ochtendspits tot nu toe dit jaar, meldt de ANWB.