Paaltjes maken het fietspad gevaarlijker in plaats van veiliger: ‘Een vreemd fenomeen’

“De paaltjes op fietspaden zijn een vreemd fenomeen”, zegt Jan-Kees Pielkenrood van de Fietsersbond Alkmaar. Al langer is bekend dat de paaltjes ongelukken veroorzaken. Maar toch blijven ze opduiken. “Het is blijkbaar gemakkelijker om ze te plaatsen dan om ze weg te halen.”

Pielkenrood zet zich al zo’n twintig jaar in voor de fietsvereniging en weet dus waar hij het over heeft. “Vooral als bijvoorbeeld ouderen in groepen bewegen, kan het gevaarlijk zijn. De eerste ziet het paaltje wel, maar de laatste niet.”

Eenzijdige ongelukken

De landelijke Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland willen nu voor altijd ‘paal en perk’ stellen aan het gebruik van paaltjes op fietspaden. De twee organisaties begonnen donderdag een campagne om onnodige paaltjes weg te krijgen. Fietsers in heel Nederland wordt gevraagd hun ervaringen met de bekende rood-witte fietspaaltjes te delen, in de hoop gemeenten te bewegen die weg te halen.

Kennisplatform CROW, dat de overheid adviseert over fietsbeleid, schat dat landelijk inmiddels ongeveer de helft van de fietspaaltjes is verdwenen. Toch schat de Fietsersbond dat er in 2019 ongeveer 2400 gewonden als gevolg van fietspaaltjes vielen, waarvan 1476 ernstig. Waarschijnlijk betreft zo’n 3 procent van alle fietsongelukken een botsing met een paaltje. In totaal is zo’n 60 procent van de fietsongelukken een zogenaamd ‘eenzijdig’ ongeluk. Dat wil zeggen dat de fietser niet botst met andere weggebruikers, maar uitglijdt of bijvoorbeeld tegen een obstakel botst.

Markering ontbreekt

Zeker op drukke fietspaden is een paaltje snel geraakt. Met name wanneer niet duidelijk is aangegeven dat de fietser zo’n paaltje kan verwachten. De schade kan in zo’n geval zelfs op de gemeente worden verhaald. Een fietser die blijvend letsel overhield aan een botsing met een gele verkeerszuil en een zaak aanspande tegen de gemeente Bunnik, kreeg in 2019 bijvoorbeeld gelijk van het gerechtshof. De gemeente had beter moeten aangeven dat er een obstakel aankwam, bijvoorbeeld met witte ribbelmarkeringen op het wegdek, zo luidde het oordeel.

Volgens Pielkenrood worden paaltjes in Alkmaar ook niet altijd volgens de richtlijnen geplaatst. “Er moeten eigenlijk altijd markeringen zijn vóór het paaltje. Maar dat is in Alkmaar bijna nooit het geval.”

De gemeente is op zich ‘welwillend’ om paaltjes die gevaarlijk zijn weg te halen, stelt hij. Maar omdat de paaltjes worden geplaatst door een bedrijf in opdracht van de gemeente, was het overzicht over de fietspaaltjes lange tijd zoek. “Toen heb ik zelf met Google een kaart gemaakt waar de paaltjes op stonden.”

Klachten van omwonenden

Door het hele land ondernamen gemeenten al actie. In Amstelveen plaatste de gemeente kunststof exemplaren, die minder zware botsingen veroorzaken. In 2015 had Utrecht al 3750 paaltjes weggehaald, om de verkeersveiligheid te verbeteren. En Amsterdam haalde na een tragisch ongeluk in mei 2013 de helft van de ruim vierduizend verkeerspaaltjes weg.

Heerenveen verwijderde er vorig jaar nog honderd. “Wij dragen als gemeente bij elk geplaatst fietspaaltje een extra grote verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid”, laat de woordvoerder weten. Veel paaltjes moesten dus wijken.

Al is dat nog niet tot ieders tevredenheid. De gemeente zegt nu soms klachten te krijgen van omwonenden. Automobilisten op zoek naar een sluiproute die voorheen niet om paaltjes heen konden, negeren namelijk de verkeersborden die in de plaats van de paaltjes kwamen.

Nieuwe problemen

Ook in Langedijk, vlak bij waar Jan-Kees Pielkenrood actief is voor de Fietsersbond, zijn er veel paaltjes weggehaald. Toch denkt hij niet dat iéder paaltje schuldig is aan ongevallen. “Soms zijn paaltjes wel degelijk nodig. Als er een brug is die geen auto’s kan dragen, bijvoorbeeld.”

Er zijn ook wel meer problemen op het fietspad die hij misschien nog wel nijpender vindt. “Al die bezorgbusjes die er allemaal ‘maar eventjes staan’ bijvoorbeeld.” Maar hij blijft opletten, zegt hij met een lachje. “Ik hou het wel een beetje in de gaten. Als er nieuwe paaltjes komen dan komen we in het geweer.”

Lees ook:

Het fietspad slibt dicht met steeds meer oudere en steeds snellere fietsers

De e-bike is een stuk populairder dan de rollator. Senioren zweren erbij, maar scoren hoog bij fietsongevallen. Hoe komt dat en hoe kan dat veiliger?

Op zoek naar Doosje, de stem van mijn navigatiesysteem

Nu zijn auto bijna op is, vat redacteur Maarten van Gestel (27) een fascinatie op voor de vrouw die hem al meer dan zijn halve leven gidst. Op zoek naar de stem achter het navigatiesysteem: Doosje.