Opvang wil dakloze jongeren wel helpen maar ‘je wilt liever geen 18-jarige tussen de zware probleemgevallen’

Elke dag moeten duizenden jongeren in Nederland op zoek naar een slaap- of verblijfplaats. Weliswaar halveerde tussen 2016 en 2021 het aantal dak- of thuisloze jongeren, nog altijd zijn er naar schatting van het CBS 6000 18 tot 27-jarigen die geen onderkomen hebben. Dat is dan nog een conservatieve schatting, zegt Esmé Wiegman, directeur van de brancheorganisatie voor daklozenopvang Valente. Ze reageert op een rondgang van de NOS waaruit blijkt dat jongeren vaak geen plek vinden in de daklozenopvang.

Wiegman: “Als we iets weten over jongeren die dakloos zijn, is het dat zij vaak lang bij kennissen op de bank slapen, waardoor ze lang niet in beeld zijn en onder de radar blijven.”

Een jongere die uiteindelijk aanklopt bij de maatschappelijke opvang is daarom volgens Wiegman een zeer schrijnend geval. Jongeren die op straat staan hebben geen goed netwerk om op terug te vallen en weten vaak niet of beperkt op welke voorzieningen zij aanspraak kunnen maken. Voor deze kwetsbare groep is daklozenopvang op dat moment niet beste plek, onderschrijft ook de daklozenopvang zelf.

Deze organisaties zijn daarom vaak terughoudend bij het bieden van een plek, aldus Wiegman: “Je wil eigenlijk geen 18-jarige tussen mensen zetten met zware problemen zoals schulden, verslaving of psychische problemen.” Ook het tekort aan plekken speelt mee.

Een jongere een plek bieden in huis betekent een lagere uitkering

Vaak willen mensen graag helpen om jongeren uit de daklozenopvang te houden, maar wordt hen dit in de praktijk moeilijk gemaakt, legt dakloosheidonderzoeker Nienke Boesveldt van de Universiteit van Amsterdam uit. Het informeel netwerk van familie, buren en vrienden schaalt af wanneer iemand 21 jaar oud wordt. Uitkeringsgerechtigden worden gekort als ze iemand boven die leeftijd in huis nemen. Vanaf volgend jaar wordt deze grens overigens opgetrokken naar 27 jaar.

Daarnaast leidt volgens Boesveldt de jongerenuitkering van de gemeente tot nog meer kwetsbaarheid onder de groep jongeren die dakloos zijn geworden. “De jongerenuitkering is aanzienlijk lager, rond de 250 euro per maand, omdat gemeenten ervan uitgaan dat zij in zekere mate nog geholpen worden door hun ouders. Bij dakloze jongeren is dit niet het geval.” Een hogere uitkering kan jongeren helpen een stabielere toekomst op te bouwen, aldus Boesveldt.

Na hun achttiende jaar vallen veel dakloze jongeren in een gat. Tot die leeftijd kunnen zij hulp krijgen van jeugdzorg. Jongeren die in hun jongere jaren te maken krijgen met jeugdhulp, hebben een veel grotere kans om uiteindelijk ook in de daklozenhulp terecht te komen. Boesveldt: “Als iemand achttien wordt, valt alle steun plotseling weg,” zegt Boesveldt. “En je hebt op hetzelfde moment veel meer mogelijkheden om jezelf in de nesten te werken als je achttien bent, zoals schulden.”

Dat probleem onderschrijft ook branchevereniging voor jeugdhulpinstellingen JeugdzorgNL. Het huidige systeem, waarin jongeren vaak worden losgelaten zodra ze achttien zijn, bestempelen zij als ‘te rigide’. “Zorg ervoor dat jongeren een dak boven het hoofd hebben, een opleiding volgen of werken. Ze moeten ook volwassenen, hulpverleners en een sociaal netwerk hebben om op terug te vallen, en zelf voorbereid zijn op financiële zekerheid”, aldus een woordvoerder. “Bij de een is dat op zijn of haar zeventiende en bij de ander op zijn of haar vierentwintigste.”

Lees ook:

COC: Dakloze LHBTI-jongere verdient betere hulp

Nederland telt honderden dakloze LHBTI-jongeren. Die groep heeft speciale hulp nodig, vindt het COC.