Het MH17-proces
Onderzoekers: vanuit een supermarkt belden de verdachten elkaar over de locatie van ‘het speelgoed’
Een fors deel van het bewijs voor de verdenkingen is afkomstig van getuigen, bleek woensdag tijdens het MH17-proces. Ook getapte telefoongesprekken tussen en over de verdachten zijn aangedragen om de rechters te overtuigen van de schuld van het viertal verdachten.
Meermaals namen de vijf rechters de klaargezette kannen met water ter hand. Bijna zeven uur lang waren zij aan het woord, ook de tweede inhoudelijke dag van het MH17-proces bestond uit een monoloog. Logisch: zonder aanwezige verdachten is een gesprek over het strafdossier onmogelijk. Bijkomend voordeel is dat er vermoedelijk een streep kan door de geplande uitloopdag vrijdag. Zonder weerwoord belandde de rechtbank woensdag al bij de belangrijkste hoofdvraag in de zaak.
Die derde en laatste kwestie gaat over de rol van de verdachten bij het neerstorten van het vliegtuig in 2014. Het Openbaar Ministerie verdenkt de vier mannen, drie Russen en een Oekraïner, van moord op alle 298 inzittenden van het toestel van Malaysia Airlines. Sergej Doebinski, Oleg Poelatov, Igor Girkin en Leonid Chartsjenko zouden vlucht MH17 opzettelijk hebben laten verongelukken, iets waarop een maximale straf van levenslang staat.
Onduidelijk wie op de afvuurknop heeft gedrukt
Justitie stelt dat het viertal op 17 juli 2014, de dag waarop in totaal 298 reizigers de dood vonden, tot de top van de pro-Russische separatisten hoorde, die in het oosten van Oekraïne vochten tegen het Oekraïense leger.
De verdachten zouden begeleiders van het transport van de Buk-raket zijn geweest die de vlucht neerhaalde. Ze zouden de zogenoemde Telar hebben bewaakt, een mobiele installatie waarmee de raket moet worden afgevuurd. Of ze zouden een telefoon hebben verstrekt aan de persoon die op de lanceerknop heeft gedrukt. Wie dat heeft gedaan, is onbekend. Ook is niet duidelijk wie het directe bevel voor het afvuren heeft gegeven.
Voor oordelen van de Haagse rechtbank is het nog te vroeg. De bespreking van het tientallen duizenden pagina's dikke strafdossier leunt op de bevindingen van onderzoekers, benadrukte zij meermaals, niet op die van de rechters.
Eerder al Oekraïense vliegtuigen neergehaald
De experts van het Joint Investigation Team (JIT) hebben geconcludeerd dat op de dag van de beschieting van MH17 zwaar werd gevochten tussen Oekraïne en de separatisten. Ook al eerder waren meerdere Oekraïense vliegtuigen neergehaald.
Uit getapte telefoongesprekken blijkt dat de Russische verdachte Igor Girkin op 8 juni 2014 via via luchtsteun vroeg aan Sergej Aksyonov, de leider van de Krim, het schiereiland dat Rusland begin 2014 annexeerde. Girkin was indertijd minister van defensie in de door de pro-Russische separatisten uitgeroepen Volksrepubliek Donetsk en opperbevelhebber van de troepen.
Ruim een maand later, een dag voor de crash van MH17, blijkt dat de hoge militair de gewenste hulp krijgt. “Vannacht arriveert een Buk”, zegt medeverdachte Sergej Doebinski dan aan de telefoon, die als plaatsvervangend legercommandant Girkins rechterhand zou zijn geweest. “Alle problemen worden dan opgelost.”
De Buk-raket reed van de Russische grens naar Pervomaiske
Het JIT stelt dat er die nacht daadwerkelijk een Buk-installatie van de Russische grens is vervoerd naar Pervomaiske, een plaatsje dat in handen was van pro-Russische separatisten. Nauwgezet heeft het onderzoeksteam de route van het transport gereconstrueerd, zo bleek woensdag. Zo toonde de rechtbank foto’s, video’s van getuigen en satellietbeelden, maar besprak zij ook gegevens van telefoonmasten.
Niet aan alle onderzoeksresultaten kwamen de rechters toe. In het Justitieel Complex Schiphol stokte het transport woensdag in een supermarkt in Snezjnoje. Volgens het JIT belde de enige Oekraïense verdachte, inlichtingencommandant Leonid Chartsjenko, op die plek met verdachte Oleg Poelatov om te vertellen waar ‘het speelgoed’ zich bevond.
Donderdag gaat de rechtbank verder met het laatste stuk van het konvooi, richting eindbestemming Pervomaiske.
Waar is de Buk-raket afgevuurd?
Vóórdat de Haagse rechtbank woensdag startte met de laatste en belangrijkste vraag in het MH17-proces, stond zij stil bij de plek van waaruit de Buk-raket is afgevuurd. Het gros van de getuigen wijst naar een akker vlakbij Pervomaiske. Zij zeggen een rookspoor te hebben gezien, hoorden een knal, of ontwaarden zelfs de raket zelf. Ook is op satellietbeelden van het graanveld te zien dat er na de ramp plots een schroeiplek is ontstaan.
Ook uit de wrakstukken hebben verschillende onderzoekers proberen te destilleren waar de raket is afgevuurd. Maar waar het Nederlandse Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) en de Belgische Koninklijke Militaire School (RMA) tot het landbouwperceel zijn gekomen, concludeert Almaz-Antey dat de lanceerplek veel zuidelijker moet hebben gelegen. Het Russische defensieconcern zegt dat het NLR en de RMA niet alle relevante brokstukken hebben onderzocht.
Lees ook:
Geen bliksem, meteoor of brand: MH17 moet wel door Buk-raket zijn neergehaald, stellen onderzoekers
Is het toestel daadwerkelijk neergehaald door een Buk-raket? Of was er misschien sprake van een ongeval? Dinsdag ging het MH17-proces inhoudelijk van start. Ruim zes uur lang besprak de rechter de details van de onderzoeken naar de ramp in 2014.
De inhoudelijke behandeling van het MH17-proces begint en dit kunnen we verwachten
Na 25 voorbereidende zittingsdagen, inclusief een schouw van een met wrakstukken gebouwde reconstructie van het toestel, is de Haagse rechtbank inhoudelijk begonnen aan het MH17-proces. Wat kunnen we verwachten?
