Onderzoekers krijgen waarschijnlijk toegang tot CBS-vaccinatiecijfers

Als wetenschappers onderzoek willen doen naar oorzaken van oversterfte tijdens de coronacrisis, mogen ze via het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gegevens over vaccinaties krijgen. Dat is toegestaan onder privacyregels, zo heeft de toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens geconcludeerd. Zorgeconoom Eline van den Broek-Altenburg hoopt dat dit betekent dat onderzoekers toegang krijgen tot meer medische gegevens.

De overheid heeft elf onderzoeken naar het ongewoon hoge aantal sterfgevallen tijdens de pandemie in gang gezet. Voor sommige van die studies zou het handig zijn om te kijken of coronavaccinaties een rol speelden, zeggen wetenschappers. De AP zegt nu dat dat mogelijk is door de zogeheten Wet CBS toe te passen. Die houdt in dat als het CBS statistisch onderzoek doet, het bureau de gegevens voor hergebruik beschikbaar kan stellen aan wetenschappelijke onderzoekers van buitenaf.

Aanvullende wetgeving

De Tweede Kamer vroeg de privacywaakhond eerder om advies. “De AVG (Algemene verordening gegevensbescherming) biedt nadrukkelijk de mogelijkheid om het gebruik van gezondheidsgegevens voor wetenschappelijk onderzoek te regelen via aanvullende wetgeving”, reageerde de AP. “Die mogelijkheid staat zelfs expliciet genoemd in de AVG.”

Ook zorgeconoom Van den Broek-Altenburg is kritisch. Ze doet onderzoek naar de invloed van te late kankerdiagnoses op oversterfte en vraagt naar eigen zeggen al maanden om toegang tot de medische gegevens van patiënten. Het is essentieel dat de privacy van Nederlanders gewaarborgd wordt, dat snapt zij ook, maar het is ook van publiek belang dat er goed onderzoek gedaan kan worden naar de oversterfte. “Wij gaan als wetenschappers heel voorzichtig met data om. We delen gegevens niet zomaar, en alles is, natuurlijk, geanonimiseerd.”

Van den Broek-Altenburg hoopt dat het AP-advies betekent dat ze via dezelfde CBS-manier ook toegang krijgt tot de uitslagen van coronatesten. “Corona kan namelijk ook invloed hebben gehad op de doodsoorzaak.” Ze hoopt dat onderzoekers uiteindelijk toegang krijgen tot nog meer medische gegevens.

“Op dit moment zien wij alleen de doodsoorzaak zoals opgegeven door het ziekenhuis”, legt ze uit. “Dan staat er bijvoorbeeld hartstilstand, of corona. Maar vaak zijn er ook andere factoren die hebben bijgedragen aan een overlijden. Gezondheidsproblemen waarvan de huisarts op de hoogte is, of de zorgverzekering. Wij kunnen de studie het best voortzetten wanneer we het hele plaatje kunnen zien.”

Lees ook:

Toeval, uitstel van zorg of wachtlijsten: Hoe valt de oversterfte van 2022 te verklaren?

In 2022 overleden 10 procent meer mensen dan op basis van cijfers uit eerdere jaren te verwachten viel. Onderzoekers weten niet zeker waar het ongewone hoge aantal vandaan komt, maar vermoedens zijn er wel: het zorginfarct.