OM: Tientallen tot honderden Eritreeërs in Nederland zijn afgeperst en mishandeld door smokkelbendes

Tientallen tot honderden Eritreeërs die in Nederland wonen, zijn slachtoffer van een smokkelnetwerk dat vluchtelingen uit Eritrea toetakelt en afperst. Dat blijkt uit het grootschalige onderzoek dat het Openbaar Ministerie doet naar de internationaal opererende bende. “Kwetsbare mensen die uit Eritrea vertrekken worden tijdens hun vlucht al verkracht en mishandeld”, stelt een woordvoerder. “En eenmaal in Nederland zijn ze nog niet veilig. Er is een crimineel verdienmodel bedacht, waarbij mensen als handelswaar worden gezien.”

Ruim 190 getuigen hebben inmiddels een verklaring afgelegd, bevestigt het OM na berichtgeving door Nieuwsuur. Die getuigen beschrijven de verschrikkingen die Eritrese vluchtelingen en migranten doormaken als zij via Libië Europa proberen te bereiken. Zo zijn in detentiecentra in Bani Walid, een Libische stad die vanwege de vele verdwijningen door veel migranten ‘de spookstad’ wordt genoemd, duizenden mensen verhandeld, afgeperst, gemarteld en verkracht.

De zeven verdachten moeten hier voor de rechter verschijnen

Veel van de slachtoffers wonen inmiddels in Nederland. De mensensmokkelaars troggelden niet alleen van migranten zelf geld af, maar geregeld ook van familieleden van gevangen gehouden migranten. Zo belden ze mensen die al in Nederland wonen met het verzoek om geld, terwijl ze aan de andere kant van de lijn in Libië mensen martelden.

Samen met onder meer Interpol, Europol en opsporingsdiensten in andere Europese landen probeert het OM het netwerk van mensensmokkelaars sinds 2018 te verstoren. Het onderzoek heeft tot nu toe zeven verdachten opgeleverd, die in Nederland voor de rechter zullen moeten verschijnen.

Vorige maand nam de eerste van hen plaats in het beklaagdenbankje: Tewelde G., die bekendstaat als Welid en een van de wreedste mensensmokkelaars ter wereld zou zijn. Zo gaat over hem het verhaal dat hij de zwakste vluchtelingen tegen elkaar liet voetballen, waarna de mensensmokkelaar van het winnende team een vrouw uit het kamp van de verliezers mocht verkrachten. Tijdens een zogeheten pro-formazitting, waarin de voortgang van het onderzoek wordt besproken, voerde G. als belangrijkste argument aan dat hij Welid niet is.

Ook ambtenaren verdienen dik aan de handel in mensen

De inhoudelijke start van de strafzaken zal nog een poos op zich laten wachten, verwacht het OM. Zo moet de 39-jarige Eritreeër Kidane Zekarias H., tot voor kort een van de meest gezochte mensenhandelaren ter wereld, nog worden uitgeleverd. Kidane zit momenteel vast in Dubai. Tijdens een internationale politieoperatie onder leiding van de Verenigde Arabische Emiraten werd hij in januari opgepakt in Soedan, dat net als Libië een niet te vermijden tussenstop is voor veel Afrikaanse vluchtelingen.

Het zijn niet alleen handelaren voor wie de smokkelmarkt lucratief is. Uit onderzoek van Trouw bleek in 2018 al dat Soedan op meerdere manieren profiteert van vluchtelingen. Overheidsfunctionarissen, vooral van de veiligheidsdiensten, zijn actief betrokken bij mensensmokkel en -handel of knijpen een oogje toe als ze door smokkelaars en handelaren voldoende geld krijgen toegestopt.

Volgende pro-formazitting op 6 april

En de organisatie van de smokkel begint al in Eritrea zelf, benadrukt hoogleraar Mirjam van Reisen van Tilburg University steeds opnieuw. Het Oost-Afrikaanse land zucht al tientallen jaren onder een strenge dictatuur. De slechtdraaiende economie en dienstplicht zijn voor veel Eritreeërs belangrijke redenen om het land te ontvluchten, en dat weet het militaire regime volgens haar.

Dictator Isaias Afewerki van het land in de Hoorn van Afrika zou zelf de grootschalige mensenhandel aansturen. “De grensbewaking van het militaire regime is op grote schaal betrokken bij het smokkelen en verhandelen van mensen die het land willen verlaten”, schreef ze in 2014 in Trouw. “De illegale transporten worden dan georganiseerd via Soedan en Libië naar Lampedusa en Italië. Vandaaruit wordt men verder geholpen met behulp van misdaad- en maffiaorganisaties in Italië.”

Ook tegenover Nieuwsuur repte ze dit weekend over de betrokkenheid van het Eritrese regime bij mensensmokkel en de afpersing in Nederland. Het OM wil daarover niets loslaten en verwijst naar de volgende pro-formazitting tegen Welid. Die staat gepland voor 6 april.

Lees ook:

Het verhaal van Andinet, een van de vele duizenden

Andinet is één van de vluchtelingen die vanuit Libië de oversteek wilde maken naar het Europese continent. Trouw-correspondent Marijn Kruk besloot hem te volgen om zijn verhaal te kunnen vertellen.