OM behandelt opnieuw meer zaken waarin mensen worden beticht van antisemitisme

Antisemitisme steekt vaker de kop op. Uit cijfers van het Openbaar Ministerie (OM) blijkt dat het aantal zaken waarin mensen worden beschuldigd van antisemitisch gedrag vorig jaar hoger was dan in voorgaande jaren. In 2018 ging het om twintig zaken, vorig jaar behandelde justitie er 61. Volgens de nationaal coördinator antisemitismebestrijding Eddo Verdoner zien we slechts het topje van de ijsberg.

Het OM registreert jaarlijks het aantal zaken over discriminatie dat het behandelt, ook specifiek het aantal zaken waarin sprake is van antisemitisme. Justitie nam vorig jaar in totaal 144 discriminatiezaken in behandeling. Dat gaat om aangiftes die eerst door de politie zijn onderzocht. Een aangifte of melding waarvoor de politie onvoldoende bewijs heeft, komt niet bij het OM terecht.

Niet eerder zoveel zaken als vorig jaar

Het totale aantal discriminatiezaken dat het OM op zijn bureau had, daalde vorig jaar met dertien ten opzichte van 2021. Opvallend genoeg was juist een stijging te zien van zaken waarin antisemitisme een rol speelt. De zaken kunnen variëren van discriminatie op de werkvloer tot een antisemitische muurschildering, zoals in 2021 in Rotterdam gebeurde.

Dat jaar behandelde het OM 58 zaken over antisemitisme. Tijdens de pandemie daalde het aantal zaken, zo blijkt uit cijfers van het OM over de afgelopen vijf jaar, maar verder is een stijgende lijn te zien. Hoewel de cijfers in de afgelopen tien jaar een wisselend beeld laten zien, behandelde het OM in de hele periode niet eerder zoveel zaken met antisemitisme als vorig jaar.

In de afgelopen vijf jaar behandelde het OM in totaal 237 zaken over antisemitisme. Hoeveel verdachten zijn veroordeeld is niet exact te zeggen. Volgens de Raad voor de rechtspraak zijn in de afgelopen vijf jaar 23 mensen veroordeeld voor groepsbelediging tegen Joden. De Raad zegt dat het totale aantal in werkelijkheid hoger kan zijn, omdat zaken ook geregistreerd kunnen zijn als ‘discriminatie uit geloofsovertuiging’.

Ook keek de Raad alleen naar antisemitisme-zaken waarin iemand is veroordeeld voor het strafbare feit ‘groepsbelediging’. In 69 procent van de antisemitisme-zaken die het OM in 2022 in behandeling nam, was volgens het OM sprake van groepsbelediging. Verdachten kunnen in discriminatiezaken ook worden veroordeeld voor andere strafbare feiten, zoals ‘het aanzetten tot haat of geweld’.

Kabinet wil harder optreden

Sinds 2018 zegt het kabinet antisemitisme actiever te willen bestrijden. Zo pleitten ChristenUnie en VVD dat jaar voor hogere straffen op antisemitisch gedrag. Ook stelden zij de nationaal coördinator aan die de overheid adviseert over de aanpak van antisemitisme. Minister van justitie en veiligheid Dilan Yeşilgöz zei eind vorig jaar opnieuw antisemitisme actiever te willen bestrijden. Ze wil het Wetboek van Strafrecht aanscherpen met een expliciet verbod op het ontkennen van de Holocaust. Beide voorstellen zijn nog niet ingevoerd.

De politieke aandacht voor antisemitisme kan een reden zijn voor mensen om sneller aangifte te doen. “Het ligt voor de hand dat het aantal zaken toeneemt, omdat antisemitische uitingen toenemen”, zegt nationaal coördinator Verdoner.

Online is een uitdaging

Vooral online is die groei van uitingen volgens hem goed waar te nemen. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt dat in 2020 online meer dan 200.000 Nederlandse antisemitische berichten rondgingen. Het OM behandelde vorig jaar slechts 22 discriminatiefeiten op het internet. Online ligt er überhaupt een uitdaging, meent Verdoner. “We moeten kijken hoe we handhaving kunnen verbeteren om dat grote volume aan te pakken.”

Justitie kijkt ook naar de achtergrond van verdachten die zich schuldig maken aan discriminatie in brede zin. Opvallend is dat het aantal verdachten dat op basis van hun politieke overtuigingen discrimineert, toeneemt. Het aantal sport- en voetbalsupporters blijft ook hoog scoren, in 2022 waren het er 28.

Lees ook:

Feyenoordsupporter kijkt terug op antisemitisme: ‘Misschien vind ik iets grappig wat eigenlijk niet grappig mag zijn’

Feyenoordsupporter Arie werd veroordeeld voor het meewerken aan een antisemitische tekening van Steven Berghuis, die veel stof deed opwaaien. Hij vindt de verontwaardiging overdreven. ‘Het is een verkeerd uitgepakte grap.’