Nieuwsgierigheid van politie houdt demonstranten niet tegen, maar ‘het doet wel wat met je’

Zo’n zevenhonderd mensen zijn zaterdag gearresteerd na de blokkade van de A12 in Den Haag door Extinction Rebellion. Wat kunnen zij de komende tijd verwachten van de politie? Afgaande op een staande praktijk in ieder geval heel veel zoekacties op hun persoonsgegevens en die van hun naasten.

Eind vorige week bleek uit onderzoek van Investico dat de politie voortdurend persoonsgegevens vordert, zoals hun adres, burgerservicenummer en geboortedatum. Niet alleen van demonstranten zelf, of ze nou ooit zijn gearresteerd of niet, ook over hun familieleden.

‘Mijn broer was niet blij’

Naar aanleiding daarvan zijn nu heel wat familieleden aan het checken of zij ook zijn opgezocht door de politie. Dat kan sinds vorig jaar iedere burger opvragen bij de gemeente. De broer en ouders van Avery ten Vregelaar zijn dat nu aan het doen. “Mijn broer belde gelijk, hij was niet blij”, zegt de activist voor Extinction Rebellion nuchter. “Mijn ouders en broer hebben überhaupt nooit hebben meegedaan aan demonstraties, hoe hard ik dat ook probeer.”

Ten Vregelaar kwam erachter dat diens gegevens meermalen zijn opgevraagd, met name door de deelname aan een klimaatwake, tijdens de kabinetsformatie. Standaard kwam de marechaussee langs om het identiteitsbewijs van de waker te vorderen, vertelt Ten Vregelaar. En dat leidde steeds tot een piek in navragen bij de basisregistratie persoonsgegevens.

“Ik klink nu misschien blasé; dat komt omdat het zo vaak gebeurd is”, zegt Ten Vregelaar. “Ik had al geen vertrouwen meer in de rechtsstaat, maar het is nog steeds pijnlijk om in dat wantrouwen bevestigd te worden.”

Politieauto op de stoep

Meer activisten zijn verontwaardigd. Lydia van Poelgeest deed mee aan coronademonstraties en voelt zich nu constant bekeken. “Toen ik een lichtjestocht aankondigde op berichtenservice Telegram, stond de volgende ochtend een politieauto op de stoep om te vragen of ik die wel ging aanmelden bij de gemeente. Terwijl dat niet hoeft. Die dingen houd je toch in je achterhoofd. Het doet wel wat met je.”

Dat is precies wat Marisella de Cuba het meeste dwarszit. “Het is heel intimiderend.” Zij is actief binnen Kick Out Zwarte Piet en wil wel eens weten aan welke regels de politie zich hierbij moet houden. Zij is nooit gearresteerd voor wat dan ook. “Wij letten heel goed op dat we geen enkele regel overtreden bij onze acties. En zelfs dan is het dus niet goed genoeg.”

De Cuba wil antwoorden van de politie. “We hebben in dit land bewuste burgers die zich uitspreken. Ik doe dat over racisme, en ander over zorg of onderwijs. Dat mag! Het moet niet zo zijn dat als de boodschap je niet bevalt, je dan zulke dingen gaat doen. Ik weet niet of ze proberen me moe te maken of zo, maar waarom moet je zo hard vechten in dit land voor rechten die je al hebt?”

Of de praktijk ook activisten daadwerkelijk ontmoedigt is moeilijk te zeggen. Zowel Van Poelgeest, Ten Vregelaar als De Cuba willen doorgaan met hun activisme. Of zoals Ten Vregelaar het verwoordt: “Geen enkele vorm van staatsrepressie kan me zoveel angst inboezemen als de angst die ik voel voor het leven op aarde.”

Lees ook:

Politie vraagt op grote schaal gegevens op van demonstranten. ‘Het lijkt wel een politiestaat’

Gegevens van demonstranten en hun familie worden voortdurend geraadpleegd door de politie. Dat wringt met het recht op betoging, zeggen experts.