Nieuwe eenheden 108 en 109 zorgen voor extra specialisme in krijgsmacht

In de gepantserde containers van het defensielaboratorium op een kazerne in Soesterberg is het een komen en gaan van militaire forensische experts. Ze onderzoeken vingerafdrukken of bepalen de chemische samenstelling van bijvoorbeeld springstoffen. In andere labruimtes wordt onderzoek gedaan naar de elektronica in bermbommen of naar de elektromagnetische straling die dergelijke bommen kan activeren.

De informatie uit dergelijke onderzoeken kan veel onthullen over de tegenstanders waar Nederlandse militairen tijdens missies mee te maken krijgen. Grondig inlichtingenwerk kan levens redden. Tot nu toe had de landmacht al wel experts in dienst die forensisch onderzoek en onderzoek naar open bronnen doen, maar die capaciteit was klein en zat verspreid bij verschillende onderdelen.

Nu het kabinet weer meer geld beschikbaar heeft voor de krijgsmacht, heeft de landmacht besloten hiervoor twee nieuwe, specialistische compagnieën op te richten. Beide eenheden, 108 en 109, kunnen missies in crisisgebieden ondersteunen. Na een paar maanden van werving en training gaan zij vandaag formeel aan de slag.

Vijanden uitschakelen voor die kunnen toeslaan

Het belang van goede inlichtingen voor de defensieorganisatie neemt snel toe, zegt kolonel Jos Brouns, die het bevel voert over het commando Jistarc, de inlichtingentak van de landmacht op een kazerne in ’t Harde. Met hun inlichtingenanalyses kunnen commandanten hun operaties beter plannen en vijanden uitschakelen voor die kunnen toeslaan.

“Informatie is ons hoofdwapensysteem”, zegt Brouns. “Op basis van goede inlichtingen, en inzicht in waarom iets om ons heen gebeurt, kan een commandant de keuze maken zijn geweldsmiddelen wel of niet in te zetten. Conflicten zonder geweld oplossen heeft de voorkeur. Het gaat om voorspellen en voorkomen.”

Wat zij precies kunnen onderzoeken, onthullen de beide compagniescommandanten niet. Ook hun achternamen mogen niet vermeld, want de vijand luistert en kijkt mee. “Wat wij aan onderzoek naar open bronnen doen, kunnen zij ook”, zegt majoor Antonie van de 109de open source intel compagnie. Uit hoeveel mensen de nieuwe compagnieën bestaan blijft eveneens geheim. “Laten we het houden op enkele tientallen”, zegt hij. “Wij willen een potentiële tegenstander niet wijzer maken dan die al is over onze capaciteit.”

Het gespecialiseerde onderzoek van zijn eenheid naar open bronnen wordt steeds belangrijker voor Defensie. Het onderzoekscollectief Bellingcat, dat op het internet veel bewijsmateriaal over de oorzaak van de MH17-ramp naar boven haalde, toonde het belang daarvan al aan.

Overal op internet is informatie te vinden die commandanten goed kunnen gebruiken, zegt majoor Antonie. “Het enige wat mijn eenheid daarvoor nodig heeft is een stel computers en mensen die zich graag in zo’n onderzoek vastbijten. We willen zeker weten dat wanneer zij klaar zijn, ook alles is gevonden.”

Onderzoek naar menselijke netwerken

De 108ste technische exploitatie intel compagnie zoekt vooral naar sporen, zegt commandant majoor Pepijn. “Dat kunnen biometrische sporen zijn, maar ook sporen op in vijandelijk terrein gevonden wapens en geld, of op datadragers. Daarmee ondersteunen we het onderzoek naar de menselijke netwerken die erachter zitten. Het liefst traceren we de opdrachtgever of de financier, want dan is het effect natuurlijk veel groter.”

Waar de open source compagnie niet per se met gevechtstroepen mee het veld in hoeft, kan dat bij het 108ste wel het geval zijn, zegt hij. “Dat is een operationele afweging.”

Kolonel Brouns noemt de missie in de Afghaanse provincie Uruzgan tussen 2006 en 2010 een leerschool voor het inlichtingenwerk. Daar bleken bermbommen een groeiende dreiging en was er grote behoefte aan informatie over de subversieve netwerken die erachter zaten. “Als we toen de capaciteit hadden gehad die we nu hebben, hadden we nog meer levens kunnen redden.”

Lees ook:

Haperende aanbesteding: ‘In een digitale oorlog doet de Nederlandse krijgsmacht er nu niet toe’

De vernieuwing van de digitale ruggegraat van Defensie, de IT, stokt. De aanbesteding van het miljardenproject hapert. Wat staat er op het spel voor het Nederlandse leger?

Landmacht went weer aan tanks

Nederlandse militairen hielden in 2017 in Polen hun grootste oefening sinds de Koude Oorlog. Ouderwets, met staal tegen staal.