Nabestaanden Knil-militairen woedend om weigeren vergoeding Japanse bezettingstijd

De emoties liepen hoog op dinsdag, op de publieke tribune van de Tweede Kamer. Nadat een motie over de vergoeding voor nabestaanden van Knil-militairen werd weggestemd, lieten enkelen van hen luidkeels hun afkeuring horen. Na meerdere aanmaningen liet voorzitter Vera Bergkamp hen verwijderen uit de zaal.

De woede van de Molukse en Indische nabestaanden komt voort uit een strijd die al meer dan een halve eeuw duurt. Zij willen dat het kabinet alsnog de salarissen uitbetaalt die hun echtgenoten misliepen tijdens de Japanse bezetting in de Tweede Wereldoorlog. Militairen en ambtenaren in Nederlands-Indië ontvingen toen geen loon, en na de oorlog voelde de Nederlandse overheid er niets voor om dat alsnog uit te betalen.

Backpay-regeling

In 2015 werd er na lang gesteggel een akkoord bereikt over wat de backpay-regeling is gaan heten. 1100 nog levende betrokkenen zouden als ‘morele vergoeding’ ieder 25.000 euro uitgekeerd krijgen. Toenmalig staatssecretaris van volksgezondheid, welzijn en sport (VWS) Martin van Rijn probeerde daarmee ‘tegemoet te komen aan de onvrede in de Indische gemeenschap’.

Dat laatste lukte maar deels. De regeling gold namelijk alleen voor nog levende, oud-Knil-gedienden. Nabestaanden van overleden Knil-militairen stonden met lege handen.

Na kritiek van nabestaanden en een motie vanuit de oppositie stelde het ministerie van VWS in 2021 een onderzoek in naar de backpay-regeling. Daaruit bleek dat een regeling voor weduwen tot ‘veel hand- en maatwerk’ zou kunnen leiden, vanwege incompleet bronmateriaal. De onderzoekers noemden het ‘ondoenlijk’ om precies in beeld te krijgen wie ervoor in aanmerking komt.

Wel zou de procedure omgedraaid kunnen worden. Weduwen moeten dan zelf de vergoeding aanvragen, waarop de overheid hun aanvraag beoordeelt. De onderzoekers noemden dit de ‘meer arbeidsintensieve route’. Ook vraagt deze een ‘substantiële inspanning van de aanvragers’, die al op hoge leeftijd zijn. Al met al stelden onderzoekers over een regeling voor weduwen dat die ‘niet onmogelijk’ zou zijn, maar ook veel mensen zou teleurstellen.

Onoverkomelijke opgave

Zich beroepend op de onderzoeksresultaten maakte de huidige staatssecretaris van VWS, Maarten van Ooijen, in januari van dit jaar bekend dat er geen backpay-regeling komt voor de weduwen. Eerherstel zou lastig te bereiken zijn en ‘het kabinet voor een onoverkomelijke budgettaire opgave’ stellen. Wel erkende hij dat eerherstel in het verleden ‘gebrekkig, niet volledig en vaak kil en bureaucratisch is verlopen’.

Naast de SP en de PvdA, die de weggestemde motie indienden, vindt een aanzienlijk deel van de Tweede Kamer het onbegrijpelijk dat er geen financiële regeling komt voor de relatief kleine groep nabestaanden; uit het voornoemde onderzoek kwam een ruwe schatting van 1700 gevallen. Coalitiepartners CDA en VVD zeggen, ondanks hun stem voor het besluit van de staatssecretaris, moeite te hebben met de huidige gang van zaken.

Na het rumoer op de tribune dat op het verwerpen van de motie volgde, werd de stemming over een aantal aanverwante moties met een week uitgesteld. Kamerlid Pieter Omtzigt roept op om vóór de volgende stemming met de Knil-nabestaanden in gesprek te gaan. “Mensen hebben daar 75 jaar op gewacht.”

Lees ook:

Excuses in de maak voor Nederlandse oorlogsslachtoffers Japanse bezetting
Het kabinet is in gesprek met Nederlandse slachtoffers en nabestaanden van de Japanse bezetting in Nederlands-Indië over excuses. Slachtoffers en nabestaanden zijn hoopvol.

Nabestaanden militairen Nederlands-Indisch leger woedend over vergoeding
Nabestaanden zijn woedend over de vergoeding van achterstallige salarissen van het Nederlands-Indisch leger. Want als vader niet meer leeft, lopen zij die vergoeding mis.