Moe en lusteloos? De corona-burn-out ligt op de loer

Bent u de laatste tijd niet vooruit te branden? Dat is niet verwonderlijk, zeggen neuropsychologen. De coronacrisis zorgt namelijk voor een mentale uitputtingsslag. Het vele stilzitten, aanhoudende onzekerheid en het omgooien van dagelijkse routines maken samen één gemene deler: vermoeidheid.

Dat mensen moe zijn is ook zichtbaar op de werkvloer, meldt vakbond CNV. In een enquête onder 2500 werknemers zegt ruim een derde dat de werkdruk hoger is dan ooit. Bij 21 procent is het ziekteverzuim op het werk toegenomen. Naar eigen zeggen hikt 11 procent door de coronacrisis tegen een burn-out aan. “Dat laatste percentage ligt in de praktijk waarschijnlijk nog hoger", zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin. Zo rapporteert het CBS vorig jaar nog een ruimere 17 procent van werkenden die burn-outklachten ervaren.

Ook bedrijfsartsenkoepel NVAB spreekt van mogelijk ‘verborgen verzuim’: “We zien nog geen duidelijke piek in het aantal ziekmeldingen, maar verwachten wel dat dit gauw oploopt”, zegt NVAB-bestuurslid en bedrijfsarts Iris Homeijer. Omdat bedrijven financieel in zwaar weer zitten, durven mensen zich waarschijnlijk niet ziek te melden uit angst voor baanverlies, aldus Homeijer. “Thuiswerken zorgt ook voor minder ziekmeldingen. Omdat mensen hun tijd flexibeler kunnen indelen, denken ze: ik bijt wel even door.”

Loop een rondje door de wijk of maak een sprintje naar de trein

Vermoeidheid past heel goed bij deze periode in de coronacrisis, zegt hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder van de Vrije Universiteit Amsterdam. Dat is ten eerste te wijten aan het vele stilzitten, met name voor thuiswerkers, zegt de wetenschapper. “Als je overdag alleen maar achter je bureau zit, ben je ’s avonds bekaf.” Een beetje beweging gedurende de dag kan het brein al activeren en de stofwisseling op gang helpen, legt Scherder uit. “Een rondje door de wijk of een sprintje naar de trein is genoeg om je alerter te voelen. Doe je dit niet, dan ontstaat er een gevoel van lusteloosheid.”

Daarnaast is langdurige onzekerheid tijdens de coronacrisis een grote boosdoener, zoals angst voor baanverlies of een heropleving van het virus. “Bij stress verbruikt je brein meer energie dan normaal. Dezelfde taak uitvoeren kost daarom dubbel zoveel kracht”, zegt Scherder. Dat heeft ook zijn weerslag op de nachtrust: “Spanning in combinatie met weinig beweging zorgt ervoor dat je korter en minder diep slaapt. Zodra de wekker gaat, sta je dus al 2-0 achter.”

Je brein wordt uitgedaagd en is op dreef. Niks mis mee.

Dat werknemers een hogere werkdruk ervaren, hoeft volgens de neuropsycholoog niet meteen een probleem te zijn. “Het tijdelijk wat drukker hebben, daar is niks op tegen: je brein wordt uitgedaagd en is op dreef. Maar als daar niets tegenover staat om weer op te laden, zoals een goede nachtrust, dan gaat het mis.”

Een stijging in het aantal burn-outs is te verwachten, zegt ook Huub Middelkoop, Huub Middelkoop, hoogleraar neuropsychologie en zelf klinisch neuropsycholoog bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). De pandemie heeft een groot aanpassingsvermogen van mensen gevraagd, zegt hij. “In het begin was het misschien lekker rustig: de prikkels van werk en school waren weg. Maar op termijn kost die abrupte aanpassing bakken energie. Vooral als deze niet vanuit jezelf komt maar van buitenaf wordt opgelegd, vereist dat de nodige mentale veerkracht.”

Stress en vermoeidheid hoeven overigens niet voor iedereen tot een ‘corona-burn-out’ te leiden, zegt Middelkoop. “Dat je niet meer elke dag naar kantoor hoeft te reizen kan je leefkwaliteit ook verbeteren: het scheelt tijd en geld. Maar als er naast die grote mentale aanpassing nog extra zorgen bijkomen, zoals financiële onzekerheid, loop je des te meer risico uit de bocht te vliegen.”

Lees ook:

Dit is de invloed van corona op onze mentale gezondheid

Wat doet de coronacrisis met onze mentale gezondheid, en welke invloed hebben we daar zelf op? Twee deskundigen vertellen erover, en geven tips.