Massaclaim voor Twitter voor het verkopen van data van miljoenen Nederlanders

Namens 11 miljoen Nederlanders klaagt de Stichting Data Bescherming Nederland Twitter aan. Het bedrijf heeft volgens de stichting via een advertentiebedrijf zonder toestemming privacygevoelige gegevens gedeeld. Dat zou gebeurd zijn van 2013 tot en met 2021 via allerlei apps, waaronder Buienradar, Flitsmeister, Duolingo, Wordfeud, Vinted en Grindr. Het gaat in totaal om 30.000 verschillende apps.

Het was niet Twitter zelf dat de gegevens verzamelde, stelt de stichting. Dat deed MoPub, een advertentiebedrijf waar Twitter de eigenaar van was. Begin dit jaar heeft Twitter het advertentiebedrijf verkocht.

“Elke app van de ruim 30.000 op onze lijst had een klein stukje code van MoPub”, zegt Anouk Ruhaak, voorzitter van de Stichting Data Bescherming Nederland. “De code slaat op dat je de app start, waar je bent, hoelang je de app gebruikt. Het kan zijn dat je ook andere apps gebruikt. Als je alle data combineert, krijg je een beeld van een persoon.” Bedrijven kunnen zo iemand heel gericht advertenties voorschotelen.

Vrouwen met een kinderwens

“Je denkt, ik krijg een advertentie, wat maakt het uit”, zegt Ruhaak. “Maar wat je niet doorhebt, is dat jij andere advertenties krijgt dan anderen en dat kan je gedrag beïnvloeden. We hebben in onze campagnevideo’s het voorbeeld van een vrouw met een kinderwens. Zij heeft een app waarop ze haar menstruatiecyclus bijhoudt. Bedrijven weten dan: deze vrouw heeft een kinderwens. Dus is de kans groot dat ze advertenties krijgt met babysokjes. Wat zij niet ziet, is dat sommige bedrijven vacatures hebben, maar die niet aan haar laten zien. Want zij willen niet iemand aannemen die snel met zwangerschapsverlof gaat. Dat gebeurt niet alleen bij haar, maar ook bij andere vrouwen met een kinderwens. Dat is discriminatie.”

Ruhaak geeft ook het voorbeeld van een vijftienjarig meisje met een eetstoornis die via een app het aantal koolhydraten bijhoudt dat ze eet en allerlei advertenties ziet voor nog strengere diëten. “Dat kan heel kwalijk zijn.”

Of de bedrijven achter de apps zelf weten dat MoPub ongevraagd data verzamelt, weet Ruhaak niet. Ook is niet duidelijk of de adverteerders weten dat zij beslissingen nemen op basis van illegaal verkregen data.

Nieuwe wet voor massaclaims

De stichting dient een massaclaim in namens 10 miljoen volwassen en 1 miljoen minderjarige Nederlanders. Dat is de schatting van het aantal mensen in Nederland dat de afgelopen jaren een of meerdere apps van de lijst van 30.000 op hun mobiele telefoon had. Tot twee jaar geleden waren voor dit soort massaclaims 10 miljoen aanmeldingen nodig. Maar sinds 2020 kent Nederland de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (Wamca). Indieners van een claim mogen nu een schatting maken van het aantal benadeelden. Wie pertinent niet wil dat er namens hem of haar wordt geprocedeerd, maakt bezwaar en doet niet meer mee.

Stichting Data Bescherming Nederland is niet de eerste die de wet gebruikt. De Consumentenbond doet dat bijvoorbeeld ook met massaclaims tegen TikTok wegens onrechtmatig verhandelen van data en tegen Volkswagen vanwege de sjoemeldiesels.

Schadevergoeding voor alle benadeelden

De stichting begint vandaag de bewustwordingscampagne ‘Je staat te koop’ om de 11 miljoen Nederlanders te laten weten dat een massaclaim wordt gestart in hun naam. Uiteindelijk wil de stichting een schadevergoeding voor alle benadeelden. “We hebben nog geen bedrag voor de claim bepaald”, zegt Ruhaak. “Maar in het verleden hebben rechtbanken voor soortgelijke rechtszaken tussen de 250 en 2500 euro per persoon uitgekeerd.”

Wie aanspraak wil maken op een eventuele schadevergoeding, moet zich inschrijven op Jestaattekoop.nl. Wint de stichting de rechtszaak, dan krijgt iedereen die zich heeft ingeschreven bericht. De stichting zal controleren of iemand tussen 2013 en 2021 een smartphone had en een of meerdere van de 30.000 apps had geïnstalleerd. Ruhaak: “Ook al weet je zelf niet meer welke apps je hebt gedownload, dan is dat geen probleem. Zowel Apple als Android houdt bij welke apps je in het verleden op je telefoon had.”

Lees ook:

Politie spaart onnodig data van burgers op

Iedereen met wie de politie ooit contact heeft gehad, staat in de computer. Dat levert meer data op dan de politie nodig heeft. ‘Dat brengt allerlei risico mee.’