Gezelschapsspel
Leidse universiteit koopt zeldzaam ‘steekboekje’ met schunnige spelletjes uit de zeventiende eeuw
In de universiteitsbibliotheek van Leiden kunnen studenten nu schunnige spelletjes spelen zoals verliefde stellen dat in de zeventiende eeuw deden. De Universiteit Leiden meldde dinsdag dat er een zogeheten ‘steekboekje’ uit 1690 is toegevoegd aan haar boekencollectie populair drukwerk. Die steekboekjes, een populair gezelschapsspel onder jongeren in de zeventiende eeuw, zijn zeer zeldzaam.
Stelletjes maakten graag gebruik van een steekboekje om henzelf en hun vrienden tijdens lange en koude winternachten te vermaken. In een kringetje staken de koppels om de beurt blind een speld tussen de pagina’s van een boekje met verzen.
Daarna moest het stel samen het versje op de opengevallen pagina voorlezen. Tot hilariteit van de anderen, want de gedichtjes gaan namelijk op humoristische en vaak schunnige wijze over de liefde. Om en om lazen de man en de vrouw een deel van het gedicht voor. “Je ziet er misschien eenvoudig uit, maar je bent een linke gast van binnen,” luidt een regel uit een versje dat de vrouw moest voordragen.
Het haardvuur in
Hoewel het gezelschapsspel erg populair was onder jongeren en als tijdverdrijf op bruiloften en feestdagen, hebben weinig van deze boekjes de tand des tijds doorstaan.
Na intensief gebruik gingen de gescheurde pagina's en gebutste kaften vaak het haardvuur in. En ook in de zeventiende eeuw ging er weleens een glas wijn om op een gezellige avond met vrienden. Een bijna gave versie zoals die nu in de universiteitsbibliotheek te vinden is? Dat moet een tam feestje zijn geweest.
Het vrouwelijke vers uit een steekboek gedichtje
O Vaer! Ick heb jou lang gekent
En ben jou streken wel gewent:
Gy sietter wel eenvoudig uyt
maer bent een linkert in jou huyt
Ghy stet eenvoudig by de lien
En niemant kan U hertje sien
---
O vader! Ik ken jou langer dan vandaag,
En ken jouw streken zo langzamerhand wel.
Je ziet er misschien eenvoudig uit,
Maar je bent een linke gast van binnen.
Je staat gewoontjes lang de kant,
Een laat niemand je echte hart zien.
Vertaling: Universiteit Leiden
Lees ook:
Voyeurisme, een mooi meisje en een fotografische blik – daarom is Vermeer zo populair
De Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum belooft een enorme publiekstrekker te worden. Wat maakt de schilder toch zo populair? Drie professionele fans geven het antwoord: de schilderijen zijn mysterieus én ogen modern; alsof je naar een foto kijkt.
