Leidse onderzoeker: DNA-medicatiepaspoort vermindert kans op bijwerkingen

Uit onderzoek onder leiding van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) blijkt dat bij patiënten bij wie de medicatie wordt afgestemd op hun DNA 30 procent minder last hebben van ernstige bijwerkingen. Daarom pleiten de onderzoekers voor een DNA-medicatiepaspoort, waarin een gepaste dosering voor de patiënt staat.

Een persoonlijke aanpak werkt beter, stellen de onderzoekers, die hun bevindingen publiceerden in medisch tijdschrift The Lancet. Het gaat om de eerste internationale studie die laat zien dat het aanpassen van de behandeling met medicatie op basis van een DNA-profiel werkt.

In totaal deden bijna 7000 mensen uit zeven Europese landen mee. De patiënten kregen medicatie tegen onder andere kanker, hartproblemen en psychische aandoeningen. Allemaal hadden ze medicatie nodig waarvan de werking door genen wordt beïnvloed.

De ene groep kreeg op basis van het patiëntprofiel een sterkere of minder sterke dosis. Bij de andere groep kreeg iedereen dezelfde dosis. “We keken naar twaalf genen waarvan bekend is dat ze invloed hebben op de werking van 39 medicijnen”, legt een van de hoofdonderzoekers Jesse Swen uit.

Speciale DNA-pas

Na een paar weken vroegen de wetenschappers naar ernstige bijwerkingen zoals diarree, bloedarmoede of verlies van smaak. Het bleek dat de mensen met een DNA-medicatiepas 30 procent minder last hadden van dergelijke bijwerkingen. “We hebben lichte bijwerkingen zoals duizeligheid niet meegenomen in de studie”, zegt de onderzoeker. “Alleen de complicaties waarvoor patiënten bijvoorbeeld een behandeling moesten krijgen.”

Nu pleiten de onderzoekers ervoor dat iedereen een DNA-medicatiepas krijgt, die het DNA-profiel van een patiënt koppelt aan een medicijn. Wanneer artsen of apothekers deze kaart scannen, weten ze precies wat de juiste dosis zou moeten zijn.

Swen begrijpt dat zo’n pas big brother-achtige gevoelens kan opwekken. “Er is altijd angst bij mensen dat wanneer je hun DNA test, je alles van ze weet. Maar die gegevens worden niet opgeslagen in een centrale database. Alleen de patiënt zelf kan bij zijn of haar dossier. En het ziekenhuis natuurlijk.”

Geavanceerde beveiliging

De pas lijkt volgens de onderzoeker op een doktersbrief. Alleen wanneer je deze verliest op straat kan de vinder er iets over te weten komen. Of wanneer het ziekenhuis waar de patiëntgegevens opgeslagen zijn gehackt wordt, natuurlijk. “Maar dat is ook het geval met al bestaande patiëntendossier”, zegt Swen.

Hij benadrukt dat ziekenhuizen, dokterspraktijken en apotheken zeer geavanceerde beveiligingssystemen hebben. Daarnaast worden medicijnen niet aangepast op kenmerken als etniciteit of gender, zegt Swen. Dat soort persoonskenmerken is niet opgenomen in de DNA-medicatiepas.

Brede toepassing in de praktijk

Dit onderzoek was de missing link voor brede toepassing in de praktijk, denkt de onderzoeker zelf. “We wisten al dat variatie in DNA van invloed was op de werking van medicatie. Nu hebben we het bewijs dat de therapie kan verbeteren door van die kennis gebruik te maken. De volgende stap is kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat iedereen zo’n pas krijgt.”

Hoewel de invoering van het paspoort duur zal zijn, zal het volgens Swen uiteindelijk geld schelen. “We zien nu dat 6,5 procent van de ziekenhuisopnames komt door bijwerkingen van geneesmiddelen. Dat hopen we in de toekomst natuurlijk te gaan voorkomen.” Maar, voegt hij toe: “We zijn nog bezig met een analyse van de kosteneffectiviteit.”

Lees ook:

Het DNA is geen blauwdruk, maar een kookboek

Elke patiënt reageert anders op medicijnen. Met kennis van het DNA zou iedereen een passende behandeling kunnen krijgen. Maar geneeskunde op maat is lastiger dan gedacht.