Leidde Sywert van Liendens twittertirade tot de beruchte mondkapjesdeal of speelde er meer?

Sywert van Lienden heeft via Twitter bewust geprobeerd het ministerie van volksgezondheid (VWS) zo ver te krijgen met hem zaken te doen. Na de tirade op Twitter nam VWS inderdaad contact op met Van Lienden en dit contact leidde tot de beruchte mondkapjesdeal, die Van Lienden in één klap miljonair maakte.

Website Follow the Money meldde zaterdagochtend te beschikken over een WhatsApp-bericht van Van Lienden dat deze lezing bevestigt. Het bericht luidt als volgt: ‘Heb even een noodkreet op Twitter geslingerd om politiek deurtje te openen. Assistent minister is inmiddels in de app.’

In de serie tweets – die inmiddels zijn verwijderd – kraakte Van Lienden het inkoopbeleid van de regering, die op dat moment onder hoge druk stond vanwege enorme tekorten aan beschermingsmiddelen in de zorg. Zo twitterde Van Lienden: ‘Geloof mij: binnen 1-2 weken kan iedereen in Nederland goed beschermd werken in de zorg. [...] En als dat gebeurt, dan zal ik met plezier de afgelopen weken vergeten. Als het niet gebeurt, dan ben ik benieuwd naar de parlementaire nabeschouwing van de afgelopen periode.’

Van Lienden beweerde dat de toenadering van VWS een verrassing was

Dat Van Lienden begin april vorig jaar via publicitaire druk contact zocht met het ministerie, staat haaks op een eerdere verklaring van hem. Tegenover FTM zei de opiniemaker en ondernemer dat de toenadering van VWS op 10 april ook voor hem een verrassing was.

Tegen die tijd had Van Lienden ruim zestigduizend volgers op Twitter. Het toenmalig CDA-lid, tevens mediapersoonlijkheid, kreeg veel reacties op zijn digitale berichten. Het lijkt erop dat zijn plannetje slaagde.

Want hoe zat het ook alweer? In mei kwam via de Volkskrant en website Follow the Money naar buiten dat Sywert van Lienden miljoenen euro’s had overgehouden aan de verkoop van mondkapjes aan de regering, terwijl hij altijd verkondigde ‘om niet’ te handelen in beschermingsmiddelen. Er werd in die tijd, aldus Van Lienden, zaken gedaan met een stichting zonder winstoogmerk.

Vrijwilligers voelden zich door hem bedrogen

Van Lienden verkocht veertig miljoen mondkapjes aan VWS voor ongeveer 100 miljoen euro. Aan die transactie hield hij 9 miljoen euro over, zijn compagnons Bernd Damme en Camille van Gestel konden beiden 5 miljoen euro bijschrijven op hun rekening.

Toen dit bekend werd, ontstond een rel rond de mondkapjesdeal. Vrijwilligers die werkten voor de stichting Hulptroepen.nu, voelden zich bedrogen en vroegen Van Lienden, Damme en Van Gestel om de miljoenenwinsten terug te storten. Dat is nooit gebeurd.

Van Lienden werd als mediapersoonlijkheid en CDA-lid mikpunt van spot. Schoorvoetend reageerde hij in tv-programma Buitenhof op de ontstane ophef. Hij zei dat hij fouten had gemaakt, dat hij teleurgesteld was in zichzelf en dat het onuitlegbaar was dat hij de schijn had gewekt geen geld te verdienen aan de deal. “Ik had van de daken moeten schreeuwen dat er winst werd gemaakt.”

Omtzigt voelde zich ‘op het verkeerde been gezet’

Van Lienden benadrukte dat mensen op het ministerie wel wisten dat er sprake was van een commerciële deal en dat er winst werd gemaakt. Voormalig staatssecretaris Tamara van Ark bevestigde later die lezing: VWS ging er nooit vanuit dat Van Lienden en co belangeloos opereerden, schreef ze in een brief aan de Tweede Kamer.

De belangrijkste vraag die nog onbeantwoord is, is waarom VWS zaken deed met Van Lienden. Was dat inderdaad vanwege de publicitaire druk die werd uitgeoefend? Of speelde mee dat Van Lienden korte lijntjes had met Den Haag? Bekend is dat onder meer CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt bij zijn collega’s in Den Haag aandacht vroeg voor de mondkapjes van Van Lienden. Omtzigt verklaarde onlangs dat hij zich door Van Lienden ‘op het verkeerde been gezet voelde.’

Het Landelijk Consortium Hulpmiddelen, dat tijdens de eerste golf belast was met de aankoop van beschermingsmiddelen, wilde destijds helemaal geen zaken (meer) doen met de stichting van Van Lienden. Het LCH had op dat moment al genoeg mondkapjes gekocht, vond het zelf. Ook ambtenaren van VWS tekenden protest aan tegen de transactie, omdat er twijfels rezen over de noodzaak ervan. Ondertussen hadden de ministers van VWS maar één doel voor ogen: koop zoveel in dat er nooit meer tekorten ontstaan.

Accountants- en adviesbureau Deloitte is door het kabinet ingeschakeld om de omstreden deal tussen VWS en Van Lienden door te lichten. De eerste resultaten van dit onderzoek zouden in september klaar moeten zijn, maar laten op zich wachten. Demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis meldde vorige maand dat Deloitte ‘aanzienlijk meer tijd’ nodig heeft.

Lees ook:
Het viel vooral op hoe droog de ogen van Sywert van Lienden waren in Buitenhof

Tv-recensent Maaike Bos voelde zich persoonlijk genaaid na Van Liendens troebele verhaal aan Twan Huys in Buitenhof.

Zijn Sywerts miljoenen al teruggestort? Nee

Column Kelli van der Waals over de Twitteraccounts die Van Lienden met argusogen volgen.