Langzaam naar een nieuwe vuurwerktraditie: ‘Het is politiek zaklopen’

Het mocht niet, maar in de twaalf gemeenten met een vuurwerkverbod is zaterdagavond toch flink wat afgestoken. Het toont aan hoe lastig het is om vuurwerk op lokaal niveau uit te bannen. Wat kan een gemeente nog doen om dat volgend jaar wél voor elkaar te krijgen?

Enigszins teleurgesteld reflecteerde Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen, op de jaarwisseling in zijn stad. Ondanks het vuurwerkverbod hadden hulpdiensten het ouderwets druk. “Als we echt iets willen veranderen in de manier waarop we oud en nieuw vieren, dan zal dat langzaam gaan”, zegt Bruls. “Ik zie het als een groeiproces.”

Een lokaal verbod, mislukt of niet, is de eerste stap in zo’n proces, zegt Geerten Boogaard, bijzonder hoogleraar Decentrale Overheden aan de Universiteit Leiden. “De verboden zijn symbolisch, maar zetten ook een discussie in gang.”

In de praktijk is controleren op vuurwerk nu bijna onmogelijk, blijkt uit de jaarwisseling in gemeenten waar een vuurwerkverbod gold. “Zo komt de focus op handhaving en minder op de vuurwerkdiscussie”, zegt Boogaard. Hij noemt het proces van Bruls ‘politiek zaklopen’. “Gemeenten kunnen de publieke opinie beetje bij beetje buigen. Door te wijzen op problemen voor hulpverleners of milieuschade bijvoorbeeld.”

Vuurwerkmoe

Maar gemeenten hebben ook andere opties. “Inwoners luisteren naar de overheid zolang maatregelen redelijk zijn”, zegt Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Radboud Universiteit. “Vuurwerkvrije zones werken daarom goed. Veel mensen willen best een beetje rekening houden met een bejaardentehuis of bedreigde diersoort.”

Ook weten Nederlanders volgens Helsloot inmiddels dat vuurwerk onveilig is. “Daar kan een gemeente mee verder. Verminder, voor je aan een verbod begint, de risico’s met brillen en speciale lonten.”

Helsloot en Boogaard zijn het erover eens dat een afsteekverbod hand in hand moet gaan met een verkoopverbod. “En vraag buurgemeenten daaraan mee te doen. Je kunt het niet alleen”, zegt Boogaard.

Landelijke aanpak

Ondertussen vragen burgemeesters al om een landelijk vuurwerkbeleid waarbinnen de regels voor iedereen duidelijk zijn. Hubert Bruls: “Dan kunnen we ook gaan nadenken over feestelijke manieren die wellicht passender zijn om het nieuwe jaar mee in te luiden.”

Zo’n omslag laat, met alle tussenstappen, nog wel even op zich wachten, denkt Helsloot. “Voor een groot deel van Nederland is vuurwerk een leuk vermaak. Het hoort erbij en het is traditie. Voor hen voelt een totaalverbod nog lang niet redelijk.”

Toch zal dat uiteindelijk veranderen, denkt Boogaard. “Want hoe leuk is al dat vuurwerk nog als het niet in te perken blijkt? Langzaamaan verandert Nederland van mening.”

Lees ook:
Oogarts Tjeerd de Faber wacht een dag vol operaties. ‘Er zitten ogen bij die nooit meer gaan zien’
Het was een drukke nacht in het Rotterdamse oogziekenhuis, waar tijdens de jaarwisseling 23 vuurwerkslachtoffers binnenkwamen. In de loop van nieuwsjaardag zijn er twintig slachtoffers aanwezig. ‘Het is zo voorspelbaar.’