Kritiek op jeugdrechters, ouders voelen zich niet gehoord

Familie- en jeugdrechters moeten in jeugdbeschermingszaken beter naar ouders en kinderen luisteren. Nu voelen zij zich onvoldoende serieus genomen, concludeert de beroepsgroep in een rapport over haar eigen handelen. Ouders vinden dat de rechter de lijn van de jeugdbescherming te vaak volgt. Ze ervaren dat hun eigen standpunten er in mindere mate toe doen in de rechtszaal, terwijl jeugdrechters beslissen over ingrijpende maatregelen als uithuisplaatsingen van kinderen.

Aanleiding voor het onderzoek, dat voornamelijk leunt op interviews met onder meer (pleeg)ouders, advocaten en medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming, was de toeslagenaffaire. De jeugdrechters volgden over het algemeen het voorbeeld van bestuursrechters, die hun werk na het schandaal al eerder onder de loep namen. De bestuursrechters maakten ruim een jaar geleden excuses. Ze hadden moeten concluderen dat de rechtspraak ouders in kindertoeslagzaken niet altijd de bescherming bood die zij verdienden.

Kritiek op jeugdrechters is niet nieuw

De reflectie van de jeugdrechters gaat aanzienlijk minder ver. Zo bevat het geen onderzoek naar de dossiers van toeslagenouders wier kinderen uit huis zijn geplaatst. Die analyse volgt later. Noch geeft het rapport antwoord op de vraag of kinderen in Nederland te snel bij hun ouders worden weggehaald, een kwestie die met enige regelmaat ter discussie wordt gesteld in onder meer het parlement en rapporten over de situatie in de jeugdzorg.

De kritiek die de reflectiecommissie te horen kreeg tijdens haar onderzoek is jeugdrechters niet onbekend. “Diverse rapporten en adviezen maken duidelijk dat de rechtsbescherming helaas op veel punten tekortschiet”, zo schreef minister Franc Weerwind voor rechtsbescherming de Tweede Kamer in november. Er is al vaker vastgesteld dat ouders en kinderen zich te weinig gezien voelen in jeugdbeschermingszaken, jeugdrechters weten dat er op zitting onvoldoende aandacht is voor het correct vaststellen van de feiten.

Jeugdrechters wachten niet op de minister

Een groot knelpunt is het gebrek aan tijd, blijkt uit het rapport. Er zijn te weinig jeugdrechters en gerechtsjuristen, de werkdruk is torenhoog. Ook zouden kinderrechters vaak wel extra onderzoek willen laten doen, maar mist ook in die hoek capaciteit. Zaken zijn complex en deskundigen hebben de handen vol, wat leidt tot lange wachttijden.

Hoewel de minister het beschermen van ouders en kinderen inmiddels hoog op de agenda heeft staan, willen kinderrechters ook zelf aan de slag. Zij nemen zich onder meer voor om hun beslissingen beter en begrijpelijker te motiveren, en willen zich nieuwsgieriger opstellen wat betreft de feiten en standpunten van ouders en kinderen.

Lees ook:

Worden in Nederland meer kinderen bij hun ouders weggehaald dan in andere landen? Het blijkt niet te kloppen

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is Nederland geen koploper uithuisplaatsingen. Vergeleken met andere landen in West-Europa behoort Nederland tot de middenmoot, met 8,8 per 1000 kinderen die niet thuis wonen.

Volgt op het toeslagenschandaal nu de jeugdzorgaffaire? ‘Het systeem rammelt aan alle kanten’

Het nieuws dat 1115 kinderen van toeslagenouders de afgelopen vijf jaar uit huis zijn geplaatst, brengt een felle discussie op gang over die vergaande maatregel. ‘Het systeem rammelt aan alle kanten. Daar verschijnt rapport na rapport over.’