Kan het strafrecht helpen tegen intimidatie zoals dat van Vizier Op Links?

Intimiderende stickers op voordeuren plakken, zoals die van de organisatie Vizier Op Links, schreeuwt om een strafrechtelijke aanpak. Maar dat is lastig, zegt hoogleraar strafprocesrecht van de Universiteit Maastricht Suzan van der Aa. Toch zijn er manieren om dit gedrag aan te pakken.

Als een sticker plakken met de tekst dat ‘uw huis wordt geobserveerd’ een vorm van stalking zou zijn, was het niet zo moeilijk om de plakkers strafrechtelijk te vervolgen. “Maar als die sticker alleen meldt: ‘uw adres wordt in de gaten gehouden’, dan is dat geen strafbaar feit”, zegt Van der Aa. “Hoe bedreigend zo’n sticker ook overkomt, er moet meer aan de hand zijn. Pas als er sprake is van dreiging met geweld of als het stelselmatig gebeurt, is er een zaak. Dan zou een slachtoffer vaker stickers op de deur moeten aantreffen. Of iemand moet geregeld echt een woning gaan observeren. Dat zijn van die typische stalking-gedragingen.”

Stalking by proxy

Bij Vizier op Links is het vermoedelijk niet één persoon die de stickers plakt. De stickers worden verstuurd aan donateurs; er zijn dus waarschijnlijke meerdere plakkers. Dat maakt een eventuele vervolging volgens Van der Aa ook ingewikkelder. “We hebben in het verleden zaken gehad waarbij stalkers gebruikmaakten van derden. Een soort stalking by proxy. Als je al die stickers kunt herleiden naar één kwade genius, kun je misschien iets doen.”

Voorbeelden van belaging waarbij stalkers gebruikmaken van derden zijn goederen bestellen op iemands naam, of een advertentie op een sekssite plaatsen, met naam en adres. Rechters zien dat als strafbaar, want de stalker kan voorzien dat een advertentie op een sekssite leidt tot situaties waarin iemand zich bedreigd kan voelen.

“Zo’n proxy hoeft dus geen belemmering te zijn”, zegt Van der Aa. “Dat kan in deze zaak ook een manier zijn om tot vervolging over te gaan. Maar dan nog geldt dat een slachtoffer wel meerdere keren een pamflet of sticker aan huis moet vinden. Anders is er geen stelselmatigheid.”

Ontmaskerd

Vizier Op Links is actief op sociale media en heeft een eigen website. Daarop staan namen en foto’s van personen die zijn ‘ontmaskerd’ als schakels van de linkse overheersing. Een soort naming en shaming”, zegt Ron van Wonderen, senior onderzoeker sociale stabiliteit van het Verwey-Jonker Instituut. Het doet hem denken aan acties van de extreemlinkse Antifa. “Zij zijn al veel eerder begonnen met het noemen van namen van extreemrechtse activisten. Het ging bijvoorbeeld om mensen van CP’86. Dit is anders, breder. Het gaat naast activisten ook om wetenschappers, journalisten, docenten, kunstenaars, mensen die mainstream zijn. Dat is wel nieuw en heb ik niet eerder op deze manier gezien.”

Dat intimidaties niet zijn voorbehouden aan leden van extreemrechts, weet ook Thierry Baudet, leider van Forum voor Democratie. Geregeld ziet hij dat zijn woning of de omgeving van zijn woning is beklad met verf en leuzen. Dat is strafbaar, omdat bekladding onder vernieling valt. Hoe zit dat met de inhoud van de leuzen? “Ik kan me voorstellen dat Baudet zich door de inhoud van die boodschappen bedreigd voelt”, zegt Van der Aa. “Dan hangt het van de inhoud van die boodschappen af of er strafrechtelijk iets mee gedaan kan worden. Wordt er met geweld gedreigd? Is het van dien aard dat het slachtoffer zich bedreigd kan voelen, of is het iemand die in boosheid iets heeft neergekalkt?”

Pesten en sexting

Strafrechtelijk is het dus niet mogelijk intimidatie aan te pakken als deze slechts eenmaal plaatsvindt, zoals met de stickers, of als er geen vernielingen worden aangericht. Dat brengt Van Wonderen op een vergelijking met pesten. “Vroeger op school grepen leraren vaak niet in bij pesten. Tenzij iemand in elkaar werd geslagen en fysiek schade opliep. Maar pesten zonder fysiek geweld zorgt ook voor schade. Daarom wordt pesten tegenwoordig in speciale protocollen aangepakt. Ook voor de bestrijding van fenomenen als sexting, waarbij naaktfoto’s breed worden gedeeld, zijn protocollen. Het is nog redelijk onontgonnen terrein, maar ik denk dat we van zulke protocollen best kunnen leren om intimidaties te bestrijden.”

Lees ook:

Wie plakt die intimiderende stickers van Vizier Op Links?

Wie zit er toch achter die intimidaties door de organisatie Vizier Op Links? ‘Het spel is om intimiderend te zijn zonder de wet te overtreden.’