Kan een pietenreferendum de sinterklaasvrede herstellen?

Moet Zwarte Piet zwart blijven? Veel steden worstelen volop met deze vraag, maar in Hengelo lijkt die niet bespreekbaar. In aanloop naar de intocht wilden de makers van politiek café Hengeloos Peil een debat tussen gemeenteraadsleden, de organisatie van de intocht en Jerry Afriyie van de landelijke actiegroep Kick Out Zwarte Piet. De organisatoren van de intocht wilden niet aanschuiven, en twee raadsleden trokken zich uiteindelijk terug omdat ze niet met Afriyie in gesprek wilden gaan. De makers bliezen het debat vervolgens af omdat er daarmee geen sprake meer zou zijn van een volwaardige politieke discussie.

Jammer, vindt raadslid Patrick Rillmann van Lokaal Hengelo. Hij wil een referendum over het voorkomen van Piet en is voorstander van een ‘open discussie’. Burgemeester Sander Schelberg (VVD) vindt hij niet aan zijn zijde. Volgens Rillmann heeft de burgemeester tegen raadsleden gezegd dat hij het ‘onverstandig’ vindt om aan te schuiven bij Hengeloos Peil. Dat zou maar polariseren. “Schelberg vindt dat de pietendiscussie hier niet speelt”, zegt Rillmann. “Maar als je het er niet over hebt, kun je óók polariseren. Je weet dan niet wat het standpunt van de ander is. Door erover te zwijgen, blijft het broeien.”

Roetveegpieten

De burgemeester is niet de enige met reserves. De ChristenUnie en de PVV waren alleen bereid om een lokale discussie te voeren over Zwarte Piet, maar weigerden in gesprek te gaan met het landelijke Kick Out Zwarte Piet. Jeanet Nijhof (PVV) is er ‘geen voorstander van om de landelijke discussie naar Hengelo te halen’, zei ze tegen de Twentse krant Tubantia.

In Hengelo heerst een sterk pro-Zwarte-Piet-sentiment. Bij de intocht was de afgelopen jaren geen roetveeg- of kleurenpiet te bekennen, en dat moet van de plaatselijke Sinterklaas Peter Mastenbroek vooral zo blijven. Hij prees onlangs nog zijn collega’s in Deventer die zich ‘met succes’ hebben verzet tegen de eis van de gemeente om roetveegpieten in te zetten. Mastenbroek vindt dat de stad zich geen roetveegpieten ‘moet laten opdringen’ terwijl een groot deel van de inwoners dat helemaal niet wil.

Een woordvoerder van de burgemeester ontkent dat hij raadsleden onder druk heeft gezet om niet bij het debat in Hengeloos Peil te verschijnen. “Hij heeft alleen benadrukt dat de gemeente niet gaat over de kleur van de pieten. We hebben in Hengelo een stichting die met vrijwilligers de intocht regelt. De gemeente kijkt mee en geeft een bijdrage, maar wij gaan niet over het uiterlijk van de pieten. Toen duidelijk werd dat raadsleden daar op tv over zouden praten, belde de burgemeester hen alleen op om te benadrukken dat zij er niet over gaan.”

Democratisch proces

Mogelijk speelden ook dreigementen op internet een rol bij de terughoudendheid van raadsleden en de burgemeester. Op Twitter verschenen afgelopen weekend verschillende oproepen om massaal naar Hengelo te komen om onrust te stoken, zegt Rillmann. “Wij willen niet dat er onrust uitbreekt. Dan is er ook geen ruimte meer voor discussie.”

Om het pleit te beslechten, kan een plaatselijk referendum volgens Rillmann uitkomst bieden, en dat geldt wat hem betreft voor meer steden. “Onze stad is van huis uit voor Zwarte Piet. Laten we met een stadsreferendum beslissen hoe we Sinterklaas willen vieren. Daaruit kun je de wens van de meerderheid destilleren, zonder de minderheid tekort te doen. De tegenstanders laat je op die manier in hun waarde, omdat er sprake is geweest van een democratisch proces.”

Lees ook:

Waarom ‘piet’ Kevin Jans (20) zwart blijft

Ze willen best graag roetveegpieten op basisschool Leander in Sint Anthonis. Net als op televisie. Maar de pieten in het Brabantse dorp blijven zwart, uit angst voor herkenning. ‘We doen het zo of we doen het niet.’

Staat het Sinterklaasfeest op het punt te veranderen?

De ruwe verstoring van een bijeenkomst van Kick Out Zwarte Piet, vrijdagavond, bevestigt wat hoogleraar sociologie Peter Achterberg denkt: “Piet polariseert en dat zal zo blijven.”