Jonge Amsterdammers geven kraakbeweging nieuw gezicht: ‘Laat ze de volgende Zara of H&M maar illegaal maken’

Kraken anno 2022 gaat gepaard met een gelikte sociale-mediacampagne. Een nieuwe kraakactie in Amsterdam lijkt vooral een politiek statement. ‘Dit is geen bevlieging van rellende jongeren.’

Aan de gevel van een monumentaal pand aan de Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam hangt een metershoog spandoek met twee woorden erop: ‘Kraak Mokum’. Om klokslag vijf uur wordt er een champagnekurk de lucht in geschoten. Een groepje mensen voor de deur juicht en klapt: de opening van hun net gekraakte pand is een feit.

Drie dagen lang organiseert het krakerscollectief ‘Mokum kraakt’ een expositie in het pand. Iedereen is welkom.

Een grote kraakactie als deze is bijzonder. De afgelopen jaren wordt er alsmaar minder gekraakt in Nederland. In Amsterdam zijn er momenteel vier gekraakte panden bekend. In april van dit jaar waren dat er nog zeventien, in 2019 89.

Het is niet zo vreemd dat er steeds minder panden illegaal binnengetrokken worden. Sinds afgelopen juli geldt er een nieuwe kraakwet en kan de politie krakers binnen 72 uur uit een pand zetten. Daar is niet langer een kort geding voor nodig. De afgelopen maanden werden twee panden in Amsterdam op basis van de nieuwe wet ontruimd.

Klingelende kratjes

“Die eerste dagen hebben we al overleefd”, zegt een blonde jongen die zichzelf Jantje noemt, vlak voor het champagnemoment. Hij wil niet met zijn echte naam in de krant omdat kraken verboden is. Jantje praat hard om over het geluid van de boormachines en de kratjes bier die naar binnen worden gereden heen te komen. Jantje en zijn vrienden zijn al dagen druk met voorbereidingen, en leggen nu de laatste hand aan de expositie.

Het kraken is volgens hen een politiek statement. Jantje: “Wonen in de binnenstad van Amsterdam is onbetaalbaar, terwijl panden als deze staan te verkrotten”. Om de boodschap zo goed mogelijk over te brengen is ‘Mokum Kraakt’ druk met sociale media. Alles is open en transparant: met informatieve filmpjes op TikTok worden jonge mensen bij het protest betrokken. De Instagram-pagina van het krakerscollectief heeft meer dan twintigduizend volgers en staat vol met gelikte plaatjes in warme pastelkleuren. Dat is kraken anno 2022.

Toch is niet alles anders dan vroeger. Ook in het ‘moderne kraken’ zijn lang haar en grote leren jasjes nog in de mode. Uit de zakken komen veelvuldig ingrediënten om zelf sjekkies te pielen. Ondertussen vertellen mede-krakers van Jantje graag over de filosofie achter de actie.

Lana Lente kan zich niet voorstellen dat mensen de komende jaren tevreden blijven met een binnenstad vol toeristenwinkels en ‘Nutella-wafelzaakjes’. “Deze kraakactie is geen bevlieging van rellende jongeren”, zegt Lente. “Als we hier later op terugkijken moeten we inzien dat men Amsterdam in de uitverkoop deed. Laat die commercialisering van woonruimte een bevlieging zijn.”

Sjakie, een studente van de Gerrit Rietveld-academie met donkere krullen, valt Lente bij. “Openbare ruimtes in de stad zijn er nu om geld te verdienen aan de vrije tijd van mensen.” De expositie van ‘Mokum kraakt’ is gratis en laat volgens Sjakie zien dat betaalbare kunst en cultuur nog bestaat. Een biertje kost een euro.

‘Goede actie’

Een uurtje na de opening heeft Jan van de Pavert (62) zo’n biertje weten te bemachtigen. Vanaf de straat kijkt hij naar de spandoek aan de gevel. “Goede actie, toch”, zegt hij lachend. Van de Pavert heeft vroeger zelf gekraakt in Amsterdam en zegt ‘best een beetje trots’ te zijn op de nieuwe generatie krakers. “De beweging is grotendeels verloren gegaan, deze nieuwe lichting pakt het handig aan en geeft de kraakbeweging weer een gezicht.”

En ook Van de Pavert denkt dat de kraakactie iets kan veranderen. “Er is een wooncrisis en mensen zullen zich des te meer realiseren hoe belangrijk betaalbare woonruimte is. Er is hoop voor de toekomst.”

De politie

Terwijl steeds meer mensen zich voor het gekraakte pand verzamelen rijden er af en toe politiewagens langs. De aanwezigen kijken er met een schuin oog naar, de angst voor problemen of een uitzetting is nooit ver weg. Een aantal krakers probeert het geluid daarom te beperken. Er mag niet geschreeuwd worden en harde muziek is sowieso te riskant.

Binnenin het pand is hard gewerkt om de leefruimte en de expositie zo veilig mogelijk te krijgen. Er zijn muurtjes geplaatst zodat mensen zich niet kunnen snijden of stoten. De ruimte heeft zo een – voor een kraakpand – opgeruimd uiterlijk.

Toch weten de krakers dat de politie ergens in de komende weken naar alle waarschijnlijkheid op de stoep staat. Kraken is en blijft illegaal in Nederland, en daar snappen Sjakie, Lente en Jantje niets van. Lente: “In plaats van kraken criminaliseren, zouden ze de volgende winkel van de Zara of de H&M illegaal moeten maken.”

Lees ook:

De krakers van toen kijken hoopvol naar het Woonprotest van nu: ‘Er kan hopelijk een krachtige beweging ontstaan’

Voor het eerst sinds de jaren tachtig gaan zondag mensen in groten getale de straat op tegen de woningnood. Een actievoerder van nu en twee krakers van toen zien parallellen. “Er kan een krachtige beweging ontstaan.”