Is het verstandig regels nu al te versoepelen?

Het kabinet luistert naar de samenleving, had premier Mark Rutte al eens gezegd. Die samenleving snakt naar meer ruimte. Op straat lopen meer mensen, op wegen rijden meer auto’s, winkels openen en ondernemers en werkgevers smeken: denk aan de economie, voordat die onherstelbaar is beschadigd. Woensdagavond was het zover. Versoepelingen, terwijl er nog altijd meer dan 600 patiënten op de IC liggen en dagelijks tientallen patiënten overlijden. Komt de versoepeling te vroeg?

Niet volgens het RIVM en het Outbreak Management Team (OMT). Althans, zij adviseren het kabinet en Rutte heeft laten weten naar deze experts te luisteren, al liet hij deze mededeling ditmaal achterwege.

Er is ook een ander geluid. In de media waarschuwen virologen, epidemiologen, zorgeconomen en modeldeskundigen voor een te vroege versoepeling. Dring het virus nog verder terug, dan kunnen we het nagenoeg elimineren met testen, opsporen en isoleren en kan de maatschappij echt open, stelt bijvoorbeeld gezondheidszorgeconoom Xander Koolman van de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Veenbrand

Met de versoepeling die Nederland heeft ‘verdiend’, blijft het virus in de samenleving aanwezig, als een soort gecontroleerde veenbrand. Zo lang dat virus er is, is het ook niet mogelijk de economie helemaal open te gooien. Dus hou nog even vol, is Koolmans pleidooi.

Een virus groeit of krimpt namelijk exponentieel. Dat wil zeggen: om de paar dagen is er sprake van een verdubbeling van de groei of krimp. Daarom is het een kwestie van weken voordat het aantal besmettingen zo laag is dat elk nieuw geval is op te sporen, contactonderzoek te doen en patiënten te isoleren. Zo verdwijnt het virus uit de samenleving en kan de economie weer op volle kracht draaien. Met de versoepelingen die vanaf 11 mei ingaan, bestaat de kans dat Nederland niet van het virus af komt.

Voor het kabinet blijft de capaciteit in ziekenhuizen leidend. Dat betekent dat het kabinet stuurt met vertraging. Ziekenhuisopnames volgen pas na incubatie en eerste ziektedagen. In die tijd kan de veenbrand sterk zijn opgelaaid, terwijl niemand dat weet en er eigenlijk strengere maatregelen nodig zijn. Het zou dus kunnen dat op 1 juni, als de horeca weer opengaat, de cijfers van ziekenhuizen een gunstig beeld geven, terwijl in werkelijkheid het aantal besmettingen weer flink stijgt.

Testcapaciteit

Landen als Duitsland sturen wel op het aantal besmettingen en hebben daarvoor een enorme testcapaciteit opgebouwd. In Duitsland is het aantal besmettingen per hoofd van de bevolking dan ook lager dan in Nederland. Testers en contactspeurders kunnen een groot deel van de besmette Duitsers isoleren. Ook Nederland wil dat doen, vanaf juni. Maar dan is het aantal besmettingen vermoedelijk te hoog om elk geval te traceren. De vraag is of dat ook zo was geweest als het kabinet de beperkingen had verlengd totdat de testcapaciteit op orde is.

Koolman voorspelt enorme schade aan volksgezondheid en economie als Nederland vasthoudt aan de gecontroleerde veenbrand. Hij ziet meer in de Zuid-Koreaanse, Australische en Nieuw-Zeelandse aanpak. Zij hebben het virus wel geëlimineerd, of uitgedoofd, door eerst het aantal besmettingen sterk terug te brengen en vervolgens alle nieuwe gevallen actief op te sporen en te isoleren.

Nu zijn die landen om verschillende redenen onvergelijkbaar met Nederland. IJsland, Noorwegen en Oostenrijk die ook aan deze strategie denken, komen al meer in de buurt. De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft ook een voorkeur voor de tactiek van uitdoven, maar heeft ook te maken met wat de deelstaten willen.

Een bijkomstigheid van het beleid waarin het virus een behoorlijke groep mensen blijft infecteren, is dat de bevolking groepsimmuniteit opbouwt. Dat is een beladen woord, want volgens het kabinet is het geen doel op zich, maar een bijkomstigheid. Komt er geen vaccin, dan is Nederland in elk geval weerbaarder dan landen waar minder mensen zijn besmet. Komt dat vaccin er binnen twee jaar wel, dan heeft Nederland met de gecontroleerde veenbrand volgens Koolman voor een merkwaardige aanpak gekozen met veel economische schade, veel patiënten met blijvende schade en veel doden.

Lees ook:

Met de versoepeling begeeft het kabinet zich op onbekend terrein

Na aanvankelijke voorzichtigheid, kiest het kabinet nu toch voor versoepeling van de coronamaatregelen. Daarmee neemt het ook risico’s.