In koektrommels en sigarendozen wachten de Maleisische skeletten op verzending

Bijna veertig skeletten liggen in een Amersfoorts depot te wachten op verzending naar Maleisië, het land van herkomst. Een delegatie uit het Aziatische land kwam deze week alvast op inspectie.

‘Gemengde kerstkoekjes’. Dat staat te lezen op een blikken koektrommel die vermoedelijk ergens uit het begin van de twintigste eeuw stamt. Op het deksel staat een afbeelding van een tamelijk antieke Kerstman die een rode capuchon en een doornenkroon van hulst draagt. In zijn handen houdt hij een zilveren schaal met koekjes.

Maar als archeoloog Mokhtar Saidin voorzichtig het deksel opent, blijkt de trommel allesbehalve gevuld met lekkernijen. Onder een laag watten wordt een stel botten zichtbaar, bruinig en broos door de tand des tijds. Een zucht van verwondering en verbazing gaat door de zaal. Met een beetje inbeeldingsvermogen waan je je hier op de set van Tussen Kunst en Kitsch.

Botjes en kiezen in luciferdoosjes

Saidin staat in het depot van CollectieCentrum Nederland in Amersfoort, een grote opslagplaats voor museale objecten. Vandaag is een bijzondere dag voor hem en de rest van een tienkoppige Maleisische delegatie: ze krijgen alvast de 37 skeletten te zien die binnenkort naar Maleisië worden teruggezonden. Die botten lagen vele decennia in museum Naturalis, maar in december meldde Trouw dat Maleisië de botten terugkrijgt.

En dus is het vandaag uitpakken geblazen. Uit andere koektrommels komen schedeldaken tevoorschijn, sigarendoosjes blijken onderkaken te bevatten, en zelfs in luciferdoosjes zitten kleine botjes en kiezen verstopt. De delegatieleden maken driftig foto’s voor het thuisfront.

Begin 2024 opent Maleisië een modern archeologisch museum, tot die tijd blijven de botten in Amersfoort liggen. Voor zover bekend werd nooit eerder zo’n grote hoeveelheid oude menselijke overblijfselen gerepatrieerd.

‘De botten maken een eind aan wij versus zij’

De teruggave is een grote opsteker, zeggen de Maleisische delegatieleden. De prehistorie was lange tijd een zwart gat, een soort terra incognita in de geschiedenis. Pas in 2002 kwam het land erachter dat er wel degelijk overblijfselen zijn uit de prehistorie, maar dat die in Nederland lagen. Die botten werden namelijk opgegraven en meegenomen toen Maleisië nog een Engelse kolonie was, rond 1935 om precies te zijn. Ze zijn opgegraven door Nederlandse archeologen.

“Dit is een nederig stemmende ervaring”, zegt Palanisamy Ramasamy, plaatsvervangend minister van de deelstaat Penang en hoofd van de delegatie, als de botten weer keurig zijn opgeborgen. “Deze skeletten laten ons zien dat we allemaal afstammen van dezelfde migranten. Dat is bijzonder relevant in Maleisië, waar veel verschillende etnische groepen samenwonen. Het maakt een eind aan wij versus zij.”

Lees ook:

Nederland geeft tientallen skeletten terug aan Maleisië

Maleisië vraagt en krijgt tientallen skeletten terug die nu nog liggen opgeslagen in museum Naturalis. Ondertussen wacht Indonesië nog altijd op de uitkomst van een soortgelijk verzoek.