Vertrek uit de politiek
In elkaar gezakt na een raadsvergadering: wethouders vallen om vanwege de werkdruk
Wethouders vertrekken vaker om gezondheidsredenen uit de politiek. ‘Ik had onderschat hoe zwaar het ambt kan zijn.’
Het gedreun van de voorzittershamer had net geklonken. In juni 2020, vlak na een raadsvergadering, zakte wethouder Eric Braamhaar in elkaar. Al een paar dagen ging het niet goed met hem. Tijdens een fietsritje met zijn dochter kwam hij – een fitte oud-topscheidsrechter – de heuvel nauwelijks nog op. “Het voelde alsof ik een olifant met me mee zeulde.”
Ruim twee jaar was Braamhaar wethouder in de gemeente Wierden, maar het ging niet meer. Fysiek was hij ‘zo gezond als een vis’, zei de dokter, maar mentaal was hij uitgeput. Hij stopte met zijn werk vanwege een burn-out.
Daarin is hij niet alleen. Steeds vaker leggen wethouders om gezondheidsredenen het werk neer. Tussen 2018 en 2022 moesten in totaal 88 wethouders tijdelijk of definitief stoppen vanwege ziekte – fysiek of mentaal. Dat blijkt uit recente cijfers van vakblad Binnenlands Bestuur. Dat is ruim twee keer zoveel als tijdens eerdere collegeperiodes.
Zestien wethouders binnen een jaar na het aantreden van het college
Of de coronapandemie een rol speelde bij de toename, is niet onderzocht. Ook in de maanden sinds de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar, dus nadat de epidemie was uitgeraasd, stopten wethouders vanwege hun gezondheid. Zestien wethouders zijn al binnen een jaar na het aantreden van het nieuwe college van burgemeester en wethouders vertrokken.
Niet in alle gevallen lag dat aan een burn-out. Ook ziektes zoals kanker of hartproblemen leidden de afgelopen jaren tot uitval. Toch ziet de Wethoudersvereniging steeds vaker dat gezondheidsklachten werkgerelateerd zijn. “Het heeft echt met werkdruk te maken”, zegt voorzitter Marcelle Hendrickx, zelf wethouder in Tilburg.
Een deel van de werkdruk wordt volgens de Wethoudersvereniging veroorzaakt door de extra taken die de gemeenten in 2015 hebben gekregen, onder meer op het gebied van de jeugdzorg. Voor de wethouders betekent dat meer, en vooral ook veel complexer werk.
‘Je krijgt vooral te horen wat je niet goed doet’
Daarbij hebben inwoners hoge verwachtingen van de politiek. “Mensen vínden iets van de overheid, veel meer dan voorheen”, zegt Hendrickx. Die mening is lang niet altijd positief. “Je krijgt vooral te horen wat je niet goed doet. Het betekent dat je behoorlijk sterk in je schoenen moet staan.”
Voor Braamhaar is dat herkenbaar. “In onze gemeente moest een school worden gebouwd. Als wethouder en ambtenaren wijs je dan een plek aan, maar vervolgens krijg je de hele buurt over je heen”, vertelt hij. Zeker in een kleine gemeente als Wierden kan dat pittig zijn. Zelfs als Braamhaar een wedstrijdje stond te fluiten bij de lokale voetbalclub spraken inwoners hem aan op zijn werk.
Meestal werkte Braamhaar van acht uur ‘s ochtends tot een uur of tien ‘s avonds. Twaalf onderwerpen had hij onder zijn hoede, want de werklast deelde hij met slechts twee collega-wethouders. Dat is geen uitzondering. Het aantal wethouders dat een gemeente mag aanstellen hangt af van het inwonersaantal.
Laat gemeenteraad zelf kiezen hoeveel bestuurders nodig zijn
De Wethoudersvereniging zou graag zien dat dit wettelijke maximum wordt losgelaten, zodat een gemeenteraad zelf een afweging kan maken over hoeveel bestuurders nodig zijn. Hendrickx: “Net zo goed als dat de minister-president zelf kan bepalen hoeveel ministers en staatssecretarissen hij, of zij, in de ploeg wil hebben.”
Braamhaar zou dat een goede zaak vinden. Een groter team zou wellicht kunnen helpen. Al denkt hij dat een goede voorbereiding misschien nog wel belangrijker is. “Ik heb onderschat hoe zwaar dit ambt kan zijn”, zegt hij eerlijk. Als politieke nieuwkomer had hij idealen, maar nog geen bestuurlijke ervaring.
“Bereid je goed voor”, zegt hij dan ook tegen iedereen die graag wethouder zou worden. “Weet wat je te wachten staat. Schakel vroegtijdig hulp in.” Dan kan het wethouderschap ook heel mooi zijn, zegt Braamhaar. “Het werk is heel boeiend.” Hendrickx kan dat alleen maar beamen. De dagen mogen soms lang zijn, maar ze is stellig: “Het is een van de mooiste banen die ik ooit gehad heb.”
Lees ook:
Extra staatssecretaris illustreert enorme werkdruk op Binnenhof
Met de komst van de extra staatssecretaris Dilan Yesilgöz dringt bij het kabinet door dat de hoeveelheid werk in Den Haag enorm is.