Ilyaz (16) uit Zoetermeer stierf in Syrië voor IS. Voor zijn zus en moeder dreigt nu celstraf

Tegen een Nederlandse Syriëganger is vier jaar cel geëist. Ook haar moeder, die haar achterna reisde, moet van justitie vier jaar de cel in.

Meryem S. (34) uit Zoetermeer heeft zich in 2013 doelbewust aangesloten bij terreurgroep IS in Syrië. Datzelfde geldt voor haar moeder Naïma (54), die een jaar later naar Syrië reisde. De vrouwen maakten zich daardoor schuldig aan het voorbereiden van terroristische misdrijven in Syrië én Nederland. Bovendien draagt Naïma verantwoordelijkheid voor de dood van haar minderjarige zoon, die ze met zich meegenomen had naar IS-gebied.

Dat stelde de officier van justitie dinsdag in Rotterdam, waar moeder en dochter terechtstonden als eersten van een groep Nederlandse IS-vrouwen die vorig jaar door de Nederlandse regering zijn gerepatrieerd.

Nederlandse jihadist

Moeder en dochter kwamen in aanraking met het islamitische extremisme via de Nederlandse jihadist Salah Eddine Akkouh, ook uit Zoetermeer. Ze leerden hem kennen toen Naïma met Meryem en haar tien jaar jongere broertje Ilyas in Zoetermeer kwam wonen na de scheiding van haar man, aan wie ze op haar vijftiende was uitgehuwelijkt en die verslaafd was aan drank en gokken. In Zoetermeer vond de familie aansluiting bij de Al-qibla moskee. Meryem, die naar eigen zeggen met zichzelf in de knoop zat na de scheiding van haar ouders, ging lezingen bijwonen van de radicale prediker Talbi en kreeg een relatie met Akkouh.

Op een dag was Akkouh plots verdwenen; in Zoetermeer werd gefluisterd dat hij naar Syrië was gereisd en zich had aangesloten bij IS of een verwante terreurgroep. Meryem reisde voorjaar 2013 in het geheim naar Turkije om verhaal te halen bij Akkouh, met wie ze inmiddels islamitisch - maar niet voor de Nederlandse wet - was getrouwd. Op het vliegveld van Istanbul werd ze evenwel niet opgewacht door haar man maar door een onbekende die zei dat hij haar naar Akkouh zou brengen. Die ontmoeting vond plaats na uren rijden, aan de grens met Syrië. Akkouh droeg militaire kleding en had een wapen bij zich. Niettemin ging Meryem met hem mee - naar eigen zeggen omdat ze geen keus had, volgens de officier van justitie omdat ze hem wilde steunen. Ze reisden naar IS-gebied waar Meryem uiteindelijk ruim vier jaar zou blijven en twee kinderen kreeg.

Moeder ondernam niets

Thuis in Zoetermeer ondernam moeder Naïma geen actie toen haar dochter verdwenen bleek. Ze begreep al snel dat Meryem in Syrië was, bij Akkouh. Na een jaar reisde Naïma samen met haar 15-jarige zoon Ilyas ook naar Turkije. De bedoeling was, zo zei ze gisteren, om haar dochter en kleinkind mee terug te nemen naar Nederland. Bij aankomst aan de Turks-Syrische grens bleek Meryem daar niet te zijn. Volgens Akkouh was ze ziek, en kon hij Naïma naar haar toebrengen. Volgens de officier van justitie had Naïma op dat moment rechtsomkeert moeten maken. Ze nam daarentegen doelbewust haar minderjarige zoon mee het oorlogsgebied in. Volgens deskundigen is Naïma licht verstandelijk beperkt, en kan zij de consequenties van haar keuzes niet overzien.

Als snel na aankomst in Syrië sluit ook de jonge Ilyas zich aan bij IS. Hij poseert met wapens, samen met zijn zwager Akkouh. Beiden komen om het leven. De rouwende vrouwen willen weg. Ze komen bij toeval in contact met een smokkelaar, die hen in 2017 met de kinderen naar Koerdisch gebied brengt. Daar bivakkeren ze jarenlang in een detentiekamp, waar de omstandigheden erbarmelijk zijn: de kinderen worden ziek, Naïma krijgt een ongeluk, Meryem wordt bedreigd omdat ze een afvallige zou zijn. Dat alles, zei de officier van justitie, was voor de vrouwen een manier om enigszins te ervaren wat de slachtoffers van IS hadden ervaren. Een reden voor strafvermindering in Nederland vond de officier het dan ook niet. Meryem wist volgens hem heel goed wat ze deed. En Naïma mag dan beperkt zijn in haar verstandelijke vermogens, dat maakte haar niet minder verantwoordelijk voor de zorg voor de minderjarige Ilyas.

Gescheiden van de kinderen

Na hun repatriëring naar Nederland werd Meryem van haar kinderen gescheiden en vastgezet. De kinderen verblijven nu bij de ouders van hun gesneuvelde vader. Ook Naïma werd gedetineerd, maar verhuisde al snel naar een psychiatrische zorginstelling. Daar verblijft zij nog steeds. De officier van justitie eist dat zij terug naar de gevangenis gaat.

De advocaten van de vrouwen benadrukten de kwetsbare positie waarin Naïma en Meryem verkeerden toen zij in aanraking kwamen met Salah Eddine Akkouh. Volgens de officier van justitie is het niet terecht om de verantwoordelijkheid af te schuiven op de dode jihadist en verdienen de vrouwen straf voor hun eigen daden - tot ontzetting van familieleden op de publieke tribune.

Woensdag staan er wederom teruggehaalde IS-vrouwen terecht. In de zaak tegen de moeder en dochter uit Zoetermeer doet de rechter over twee weken uitspraak.

Lees ook:

‘Teruggehaalde vrouw uit IS-kamp had yezidi-vrouw als slaaf’

Het Openbaar Ministerie verdenkt een Nederlandse vrouw van slavernij. Ze zou een yezidi-vrouw als slaaf hebben gehouden in Syrië.