Steeds meer verschillende soorten lichamen sieren onze beeldschermen en magazinepagina’s. Nu staat ook Linda de Mol in bikini op de cover van haar magazine LINDA. Gaat het dominante schoonheidsideaal van jong en slank nu echt op de schop?
Met leuzen als ‘Riot, don’t diet’ (‘niet lijnen maar rellen’) en aangevoerd door corpulente beroemdheden als de Amerikaanse zangeres Lizzo bestormt de body positivity-beweging de barricaden. Het schoonheidsideaal voor – voornamelijk – vrouwen moet anders, vinden aanhangers: in plaats van jonge, dunne en witte lichamen zouden we de schoonheid van álle lijven moeten erkennen. Om dat voor elkaar te boksen, overstromen ze media als Twitter en Instagram met foto’s, vergezeld van strijdbare hashtags.
Ook magazine LINDA. doet deze maand een duit in het zakje met een in bikini geklede Linda de Mol - met 56 jaar een stuk ouder dan de meeste covermodellen - op de omslag. Ook schrijver Stella Bergsma staat in bikini in het blad, zonder enig vernisje van photoshop. “Het is belangrijk dat er wat meer normale lijven te zien zijn in de media”, vindt zij. “Gewoon maatje 40, 42.”
Toch klonk er ook gelijk kritiek op LINDA. Voor sommigen gaat het blad niet ver genoeg. Critici wijzen erop dat de meeste vrouwen in dit nummer niet echt dik genoemd kunnen worden, en dat het tijdschrift onlangs nog een artikel publiceerde over hoe je je heupen en vetrollen kunt ‘wegshapen’ met make-up zodat je ‘klaar bent voor het strand’.
“Die kritiek begrijp ik heel goed”, zegt Bergsma. “Maar dit zijn kleine stapjes in de goede richting.” Liever zou Bergsma over het algemeen wat minder aandacht zien voor het uiterlijk van vrouwen. “Er wordt een hysterisch belang gehecht aan hoe vrouwen eruitzien. Laten we het in godsnaam ook wat vaker hebben over wat ze maken, schrijven of denken. En verder gewoon wat speelser omgaan met onze lijven: naakt zijn is leuk, seks is leuk. Of je nou een perfect lichaam hebt of niet.”
Het feminisme heeft al langer kritiek op het heersende schoonheidsideaal, zegt sociaal wetenschapper Linda Duits, gespecialiseerd in genderstudies en verbonden aan de Universiteit Utrecht. “Tijdens de tweede golf begonnen feministen zich te roeren over de objectiverende manier waarop vrouwen worden afgebeeld.” In het feminisme van nu is representatie over het algemeen heel belangrijk. “Hoe mensen verbeeld worden is nu een groot onderwerp. Daarbij gaat het niet alleen over diversiteit in lichaamsvormen, maar ook over bijvoorbeeld kleur en de zichtbaarheid van queer (een categorie die zich afzet tegen een binaire opvatting van seksualiteit, red.) lichamen.”
De belangstelling voor body positivity komt meestal in vlagen, zegt Duits. “In de jaren ’00 zagen we ook veel kritiek op te dunne modellen, en in de jaren ’80 waren er opvallend meer mensen van kleur in de media dan nu.” Soms lijkt onze interesse in lichamen die niet voldoen aan een wit, dun en jong ideaal dus ook weer te verdwijnen. Ze gelooft daarom niet zozeer dat de body positivity een blijvende invloed zal hebben op hoe we naar onszelf en anderen kijken. “Wat dat betreft ben ik cynisch.”
Tóch weer schoonheidsideaal
Bovendien sluipt er volgens Duits vaak tóch weer een schoonheidsideaal in body positive representaties van lichamen. “In campagnes van sommige cosmeticamerken, die zogenaamd heel divers zijn, zie je bijvoorbeeld alsnog vrouwen met brede heupen en ronde borsten. Die vertegenwoordigen gewoon een ander ideaal; het zijn nog steeds geen normale lijven die je ziet.”
Duits vindt de actie van Linda de Mol niet geloofwaardig. “De LINDA. is een commercieel medium dat adverteerders moet trekken. Die adverteerders hebben onzekerheid als verdienmodel: volmaakt gelukkige mensen hebben niets meer nodig.” De LINDA. is er dus helemaal niet bij gebaat als mensen ineens dolgelukkig zijn met hun ‘normale’ lijf, wil Duits maar zeggen.
Tegengeluiden
En body positivity buiten de traditionele media dan? “Daar zijn de tegengeluiden de afgelopen jaren sterker geworden”, zegt Duits. “Op sociale media vormen mensen snel gemeenschappen, via hashtags bijvoorbeeld. Daardoor kunnen mensen elkaar aanmoedigen om trots te zijn op hoe ze eruit zien, zegt Duits, maar er is ook een keerzijde. “Mensen die bijvoorbeeld eerst zeiden trots te zijn op hun dikkere lichaam en dan ineens gaan diëten, worden als afvallige beschouwd en juist geshamed.” Een voorbeeld is de Britse zangeres Adele, die afviel en prompt een storm van kritiek over zich heen kreeg.
Volgens Jessica Alleva, universitair docent psychologie aan de Universiteit Maastricht, is er wel degelijk een kentering gaande. Zij doet onderzoek naar het lichaamsbeeld dat mensen van zichzelf hebben, en hoe dat kan verbeteren. Door de body positivity beweging is er wel degelijk iets veranderd, zegt ze. “Uit onderzoek blijkt dat mensen die veel body positive beelden zien, zich beter over hun eigen lichaam gaan voelen. Ze krijgen als het ware een beter, genuanceerder beeld van wat schoonheid kan zijn.”
En, zegt de psycholoog, het hele idee dat een mooi uiterlijk een doel op zich moet zijn, wordt onderuit geschoffeld. “Een bijeffect van body positive beelden is dat mensen schoonheidsidealen minder belangrijk vinden.” Volgens Alleva is er echter geen sprake van een hype. “De laatste jaren blijkt uit onderzoek dat vrouwen hun lichaam positiever beoordelen. Een kanttekening is dat mannen hun lichaam dan weer minder beoordelen. “Maar over het algemeen heeft deze beweging echt al iets opgeleverd.”
Lees ook:
Lizzo: de strenge groepstherapeut blijkt in Afas Live ‘the whole damn meal’
Hoe gaat het eraan toe bij een concert van body positive icoon Lizzo? “This is a big ass room. But I am a big ass bitch.”
