Voor het eerst neemt Sinterklaas in Dokkum roetveegpieten mee in plaats van zwarte pieten. Reconstructie van een jarenlange strijd.
Petra Kingma staat met haar dochtertje op de arm bij de Nynke van Hichtumschool, in een rustige buitenwijk van Dokkum. “Zwarte Piet moet kunnen”, vindt ze. “Het is een traditie en ik vind het gewoon heel jammer dat een groep nu roet in het eten gooit.”
Toch zijn er zaterdag bij de intocht van Sinterklaas in Dokkum voor het eerst alleen roetveegpieten te zien. Een alternatief waar Kingma, ondanks haar traditie, wel mee kan leven. “Het belangrijkste is dat het rustig blijft. En dat het een mooi feest wordt voor de kinderen.”
Kalmte was ook de belangrijkste reden voor het activiteitencomité van de Ondernemersvereniging Dokkum (OVD) om dit jaar voor roetveegpieten te kiezen, licht bestuurslid Andries Terpstra toe. “We moeten de rust zien te bewaren.” Geen principiële maar een praktische keuze dus, geeft hij aan. “Eentje met het verstand, niet met het hart.”
Want zijn hart zegt: hou Piet maar zwart. Terpstra: “Het is de macht van een kleine groep die hard schreeuwt. Je wil niet dat een kinderfeest daardoor om zeep wordt geholpen.”
Demonstratie met noodbevel verboden
Dokkum was in 2017 het toneel waarop de toen al jarenlang slepende pietendiscussie tot een uitbarsting kwam. In dat jaar hield een groep Friezen drie bussen met betogers van Stichting Nederland kan beter en Kick Out Zwarte Piet tegen op de snelweg bij Joure. De drie bussen waren op weg naar Dokkum, om daar te demonstreren tegen de Zwarte Pieten bij de landelijke sinterklaasintocht.
De demonstratie leidde tot een felle confrontatie en lange files. Omdat er signalen waren dat er verder op de route naar Dokkum nieuwe blokkades te verwachten waren, en omdat de gemeente signalen kreeg dat een pro-pietengroep met zwaar vuurwerk onderweg was naar de Dokkumer binnenstad, besloot de toenmalige locoburgemeester Pytsje de Graaf (van FNP, de Fryske Nasjonale Partij) de bus terug naar Amsterdam sommeren. De demonstratie werd met een noodbevel verboden.
Omdat de pieten in 2018 en 2019 zwart bleven tijdens de Dokkumer intocht en omdat er in 2020 vanwege de coronapandemie geen intocht is geweest, is dit het eerste jaar dat er roetveegpieten aankomen in de Friese stad.
Kinderen herkennen Zwarte Piet niet meer
“We hebben dus een jaar kunnen nadenken”, vertelt Pieter van der Wijk van de Sint Nicolaascentrale Friesland, Groningen, Drenthe, die al sinds jaar en dag de intocht in Dokkum organiseert. “En dit jaar was een kantelpunt.”
De centrale biedt geen Zwarte Pieten meer aan. Nu het Sinterklaasjournaal Zwarte Piet dit jaar definitief in de ban heeft gedaan, was de overstap snel gemaakt. “Hoe geloofwaardig ben je voor kinderen als je nu nog met Zwarte Piet komt terwijl ze op tv alleen pieten met roetvegen zien?” vraagt Van der Wijk zich af.
Dat is ook het argument dat burgemeester Johannes Kramer (FNP) van de gemeente Noardeast-Fryslân aanhaalt. “Kinderen herkennen Zwarte Piet niet meer als ze op tv roetveegpieten zien.” Mensen moeten wennen aan de roetveegpiet, constateert hij. “Die tijd moet je ze gunnen.” De gemeente heeft overigens geen bemoeienis met de keuzes die hierover worden gemaakt. Maar dat het comité nu qua standpunt in ‘beweging’ is gekomen vindt hij prima.
Flauwekul om aan te passen
Die beweging kwam niet zonder slag of stoot. Binnen het Sinterklaascomité was in aanloop naar de intocht wel degelijk discussie over Piet, zegt bestuurslid Terpstra van de Ondernemersvereniging Dokkum. Een aantal leden vond het flauwekul om zijn uiterlijk aan te passen. Uiteindelijk gingen die overstag.
Terpstra: “Het geeft weer veel ergernissen als een fanatieke groep naar Dokkum komt om aandacht te vragen voor zijn antizwartepietstandpunt. Toen hebben we als commissie besloten: laten we dat voorkomen. Dat Zwarte Piet racistisch zou zijn, is geen motief geweest. Die intocht is maar twee uurtjes. We willen de kinderen gewoon een mooi feest geven.”
Belangrijker dingen te doen
Bij de school heeft Jacob Bijlstra, die zijn zoontje opwacht, zich bij het besluit neergelegd. Hij wist overigens niet dat er dit jaar alleen roetveegpieten aanmeren. “Ik groeide op met Zwarte Piet en voor mij is hij puur nostalgie. Maar ik heb belangrijker dingen te doen dan mij druk te maken over roetveegpieten. Het is een onomkeerbaar iets. Voor mij maakt het niet uit. Ik ga niet op de bres voor Zwarte Piet.”
Ook moeder Tineke de Vries vindt het jammer dat Zwarte Piet verdwijnt. “Het is toch traditie hè?,” zegt ze. Ze begrijpt dat sommigen de sprookjesfiguur racistisch vinden. “Al heb ik donkere vriendinnen die geen moeite hebben met een zwarte Piet.”
Maar ach, feitelijk laat de hele discussie haar koud. “Het gaat om de kinderen, en die maakt het niet uit welke kleur Piet heeft. Mijn twee jongsten van zes en twee weten al niet beter dan dat er roetveegpieten zijn.” Ze is allang blij dat er geen stroopwafelpieten of gekleurde pieten opdraven. “Daar is mijn jongste doodsbang voor. En zelf vind ik gekleurde pieten niks.”
Lees ook:
De pietendiscussie is verstomd, maar voor hoe lang?
Na tien jaar hoogoplopende discussies, is er dit jaar opvallend weinig #ophef over Zwarte Piet. Kan Nederland dit hoofdstuk afsluiten?
‘De discussie over Zwarte Piet speelt niet alleen in de Randstad’
De demonstratie van anti-Zwarte-Pietactivisten in Dokkum verliep relatief rustig in 2017. Ook voorstanders van Zwarte Piet hadden zich in de stad verzameld. ‘Die buitenlanders snappen het niet.’
