Mysterieus en intrigerend, dat vond grafisch ontwerper Niels Schrader van datacenters. Inmiddels heeft hij er, samen met fotograaf Roel Backaert, zo’n honderd bezocht.
Zie het als een digitale kluis voor tekstbestanden, foto’s en video’s, en een online-werkplek: de cloud. Eigenlijk een plek waar je hele digitale hebben en houwen ligt. Veilig – hoop je dan maar – voor fysieke gevaren zoals brand en noodweer, of digitale belaging door hackers.
Dat Engelse woord cloud (wolk) roept andere associaties op, maar de cloud is een gebouw. Of eigenlijk een heleboel gebouwen: alleen al in Nederland gaat het richting de 200. Soms bescheiden van formaat, soms (heel) groot – met als uitschieters de zogeheten hyperscales van Google en Microsoft in de Eemshaven en op Agriport A7 in de Wieringermeer.
Die gebouwen fascineren grafisch ontwerper Niels Schrader en fotograaf Roel Backaert. Schraders dagelijkse werk is het inzichtelijk maken van complexe data. Alleen al de explosieve toename van het digitale dataverkeer sinds de eerste USB-stickjes in de jaren negentig vindt hij een enorme uitdaging.
Een fietstochtje in de buurt van Schiphol, een paar jaar geleden, voerde hem langs een nieuw gebouw met enen en nullen op de gevel. Dat datacenter van Interxion was de trigger: hij wilde álles weten over hoe de cloud eruitziet in Nederland, dat zich graag afficheert als ‘digital gateway to Europe’, digitale poort naar Europa.
Datacenters zijn de fysieke uiting van die strategie, voor iedereen zichtbaar, en toch wat mysterieus: plekken waar je hele persoonlijke leven zo’n beetje ligt, en tegelijkertijd onneembare bastions.
Schrader wist zijn ongemak hierover op fotograaf Backaert over te brengen. Sindsdien reizen ze het hele land door. ’s Nachts, want dan fotografeert Backaert het liefst, met lekker lange sluitertijden. Bovendien word je dan op de foto’s niet afgeleid door auto’s en mensen in de omgeving.
En: Schrader en Backaert – tijdens hun nachtelijke werkzaamheden gehuld in zwarte coltrui en donkere broek – hopen minder te worden lastiggevallen door beveiligingsmedewerkers die ze op de schouder komen tikken.
Wat overigens ook in de nachtelijke uren nog wel is gebeurd, ook al hebben ze de foto’s vanuit de publieke ruimte genomen.
Zo’n honderd datacenters hebben ze nu bezocht. Later dit jaar hopen ze een boek uit te brengen, samen met kunsthistoricus en publiciste Jorinde Seijdel.
Maar vandaag alvast een voorproefje omdat datacenters momenteel nogal ‘hot’ zijn. Onder meer door gedoe in de gemeente Hollands Kroon, die juist vorige week de omgevingsvergunning verleende voor een derde datacenter op bedrijventerrein Agriport. De inwoners van de gemeente waren al niet blij met de twee bestaande, energieslurpende datacenters in hetzelfde weideland waar vorig najaar ook een enorm windmolenpark werd geopend. Was dat nou de winst van die groene stroom?
Microsoft was in afwachting van de deze week toegekende omgevingsvergunning trouwens al aan het bouwen aan datacenter nummer drie. Dat is misschien wel illustratief voor wat Schrader al langer denkt: de internationale ambities van de overheid hebben lokaal veel impact, maar zeggenschap heeft de burger daar niet over.
De foto’s die Backaert maakte zijn overigens wel heel mooi en fascinerend, sprookjesachtig bijna, beaamt Schrader. Maar ook een beetje beklemmend.
Lees ook:
En weg is het landschap, in één generatie
Windparken waren nog maar het begin. Het Nederlandse cultuurlandschap wordt meer en meer ‘verramsjt’ met distributiecentra en nu ook datacenters. Is het tijd voor landelijke regie?
