De nieuwste vondst op het volle fietspad is de fatbike. Hij lijkt op een brommer vermomd als fiets. Is zo’n razendsnel elektrisch voertuig toegestaan?
De fietsfamilie blijft zich in de elektrische tak razendsnel uitbreiden. Zo snel dat de overheid het niet kan bijbenen: er is geen controle op overtredingen door verkopers en consumenten. Knaap (topsnelheid 35 kilometer per uur), ES Master (ruim 40), Super73 (50) en Shengmilo (60 kilometer) zoeven al maanden over het asfalt, met name in Amsterdam groeit hun aantal snel. Deze ‘fatbikes’ met hun brede banden rijden zonder kentekenplaatje, een helm is niet nodig en een verzekering evenmin. Bovendien zijn ze ‘welkom op het fietspad’, aldus de fabrikanten.
De motor van de fatbike is stil, maar je hoort zo’n spookbrommer toch achter je naderen door hun banden van 10 tot 13 centimeter breed. De actieradius is met 40 tot 50 kilometer op een volledig opgeladen accu niet groot. Maar de snelheid en het stoere uiterlijk spreken kopers aan. Websites ronken: ‘Gemaakt voor sneeuw, zand en jungle’ en ‘Harder zonder ook maar te fietsen’.
Rijksdienst Wegverkeer: Opgevoerde e-bike mag de weg niet op
Er zijn fatbikes die niet harder kunnen dan 25 kilometer, maar de meerderheid kan dat wel. “Dat zijn illegaal opgevoerde e-bikes”, concludeert onderzoeker Kees Bakker van de Fietsersbond. De motor van een e-bike moet namelijk stoppen bij 25 kilometer, en mag een vermogen hebben van maximaal 250 watt. “Alles daarboven moeten fabrikanten laten keuren als brommer of speed pedelec, die 45 kilometer per uur mogen.”
Een motorvoertuig dat harder kan dan 25 kilometer moet een kenteken hebben, een e-bike opvoeren mag niet, zegt ook de Rijksdienst voor het Wegverkeer: “Anders mag je de weg niet op. Maar kennelijk kan je voertuigen verkopen die de weg niet op mogen, zoals ook gebeurt met e-steps.” Het ministerie van infrastructuur ontkent dat er een gat in de regelgeving is: “Opgevoerd en zonder kenteken mag niet op de weg.” Controle op verkopers en fabrikanten ontbreekt evenwel. “Regelgeving loopt altijd achter op innovaties”, aldus een woordvoerder van het ministerie.
Motor die de lucht in kan
De RDW (voorheen de Rijksdienst voor het Wegverkeer) ziet dat de mobiliteitsmarkt erg in ontwikkeling is. “Wij zitten dagelijks om tafel met fabrikanten die aan iets nieuws werken zoals een motor die straks de lucht in kan”, zegt een woordvoerder. Handhaving ligt bij de politie. Maar de burgemeester van Amsterdam vraagt al sinds haar aantreden in 2018 de minister om meer geld voor politie. Handhaving van nieuwe creaties op het fietspad heeft geen prioriteit.
In juli riep de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OvV) de minister op de veiligheid van nieuwe voertuigen boven marktwerking te stellen. Ook moet ze duidelijk herkenbaar maken welk voertuig op de weg mag, en gaan handhaven op illegale voertuigen, aldus de OvV.
Ook ‘gewone’ e-bike steeds sneller: Berlijn pakt VanMoof aan
Ook e-bikes worden steeds sneller dan de toegestane 25 kilometer. Daarom besloot de politie in Berlijn vorig jaar gericht de Nederlandse VanMoof e-bikes te beboeten. Die hebben namelijk een Europese (max 25 km) en een Amerikaanse (max 32 km) modus. Niet lang daarna kwam VanMoof met een software update die de Amerikaanse modus uitschakelt. Eind 2020 heeft ook de Nederlandse Inspectie Leefomgeving en Transport VanMoof daarop aangesproken. Reactie van de markt: een nieuwe app, Moofer, haalt de regiobegrenzing eraf, waardoor 35 kilometer gewoon mogelijk blijft.
Fabrikanten en verkopers zeggen dat een fiets met trapondersteuning (e-bike) is vrijgesteld van Europese toelatingsregels. In Nederland geldt de e-bike als een fiets, en hoeft dus geen toelatingsprocedure te doorlopen. Voor een fiets gelden ook geen snelheidsbeperkingen. Verkopen mag, al mag het gebruiken van het snelle type of de snelle modus volgens ministerie en RDW niet.
Bakker van de Fietsersbond constateert dat het lage zadel in combinatie met korte trappers bij een fatbike echt meetrappen moeilijk maakt. “Het fietsen is eruit ontworpen. Eigenlijk is het een bromfiets. Er is nu een gekke patstelling. Zonder kentekenplaatje kan de politie niet flitsen. Niemand controleert erop. De minister moet de verkoop aanpakken en illegale voorraad in beslag nemen.”
Gharinnio O’Niel, kocht twee maanden geleden online een ES Master voor 1200 euro
“De eerste dag dat ik hem had, ging ik hem direct uittesten. Wow, starten is net of je gelanceerd wordt. Ik vroeg een man op een elektrische VanMoof om een wedstrijdje met me te doen. Ik haalde 41 kilometer, maar die man liep toch ver op me uit. Daarna heb ik de e-bike laten begrenzen op 25 kilometer. Dat is wat is toegestaan op het fietspad en ik val liever niet op bij de politie. En ik wil mijn dochter zien opgroeien! Tieners moeten er echt niet op rijden, dat is te gevaarlijk. Ik had al veel ervaring met elektrische fietsen en ik heb een technische achtergrond, dus dan kan het wel.
“De fatbike vind ik stoer en mooi. Je trekt veel bekijks. Het is leuk als mensen je zien en denken: ‘gruwelijk’. Ik gebruik hem om in de stad naar mijn werk te rijden, en ik haal mijn dochter op bij de opvang. Daarvoor is het ideaal. Het is een vouwfiets. Of ik er gratis mee in de trein mag? Ik denk het. Beetje zwaar wel, zo’n 35 kilo.”
Ramon Smits (41), kocht drie maanden geleden een Knaap voor 2700 euro
“Ik was motorcrosser, vind die herrie en de uitlaatdampen het mooist. Maar we ontkomen er niet aan, alles wordt elektrisch. Toen ik met mijn scooter gepakt werd op de Dam op de rollerbank omdat die 35 kilometer per uur kon, ging hij drie maanden uit de verzekering. Toen moest ik ander transport verzinnen. Ik ben geen fietser, maar e-fietsen worden steeds mooier. Deze fatbike ziet er stoer uit, dus ik werd nieuwsgierig. Het fietst super, je kunt er ook makkelijk samen op. Het is ideaal in de stad, sneller dan een scooter, je kunt overal op de stoep parkeren. Ik ben aannemer en breng eerst alles in mijn bus naar een werkplek, maar de bus is in de stad een ramp. Nu doe ik de rest hiermee.
“Deze modellen zullen veel mensen over de drempel trekken om te gaan fietsen. Mensen zeggen ‘mooi’ of willen het uitproberen. Ook toeristen kijken me na. Deze Knaap kan 35 kilometer. Ik denk dat we binnen een jaar naar de rijbaan moeten. Terecht, want sommige mensen kunnen de snelheid niet inschatten, ze zijn er niet klaar voor.”
Lees ook:
Drie keer meer fietsers ernstig gewond dan gedacht: 50.000 in 2019
Een nieuwe telmethode laat zien dat veel meer fietsers gewond raken dan tot nu toe uit de cijfers blijkt. Dankzij dit nauwkeuriger beeld kunnen provincies gevaarlijke plekken aanpakken.
