GGD slaat steun Defensie voorlopig af, kritiek op het testbeleid zwelt aan

De GGD maakt nauwelijks gebruik van het aanbod van Defensie om te helpen bij een snellere opschaling van de testcapaciteit en het bron- en contactonderzoek. Alleen de GGD Kennemerland (voor de teststraat op Schiphol), de GGD Amsterdam-Amstelland en de landelijke GGD-koepel hebben om een handvol mensen van Defensie gevraagd. In totaal gaat het momenteel om achttien militairen die helpen bij een landelijke operatie met duizenden medewerkers. Dat blijkt uit navraag van Trouw bij Defensie.

De GGD moet sneller opschalen en Defensie kan daarbij helpen, zei minister Hugo de Jonge op de dag dat de GGD’s in Rotterdam en Amsterdam vanwege capaciteitsproblemen noodgedwongen werk lieten liggen. De Jonge gaf de GGD’s carte blanche: maak gebruik van alle middelen die nodig zijn. Nu drie weken later heeft Defensie echter nauwelijks verzoeken van de GGD ontvangen. “Onze inzet is beperkt, het is inderdaad te overzien”, liet een woordvoerder van Defensie weten.

Dat zou erop kunnen duiden dat de GGD’s hun zaken momenteel op orde hebben. Maar dat blijkt niet uit de praktijk. Woensdag kampten GGD’s weer met problemen. Mensen in Noord-Holland kunnen in sommige gevallen dagenlang niet terecht bij een teststraat in de directe omgeving. Alles is vol.

Dagenlange wachttijd

De drukte volgt op een weekend dat ook niet vlekkeloos verliep. Weer botsten de GGD’s tegen hun maximale testcapaciteit aan, erkende de landelijke koepel GGD GHOR. Hierdoor duurde het soms meerdere dagen voordat iemand kon worden getest. De GGD GHOR vroeg om enig begrip. “Wacht op je afspraak en blijf thuis tot je getest bent en de uitslag hebt.”

De dagenlange wachttijd is problematisch, bleek al in mei uit onderzoek van het UMC Utrecht. Een korte tijd tussen de eerste klachten en de testuitslag is cruciaal bij de bestrijding van het virus. Als er te veel tijd tussen zit, heeft het opsporen van contacten weinig zin meer en raakt men het zicht op het virus verloren.

Maar in plaats van sneller op te schalen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van het aanbod van defensie, besloot de GGD na het weekend in samenspraak met het ministerie van volksgezondheid om mensen te wijzen op het testbeleid. Laat je alleen testen bij klachten, en veins deze klachten niet, was de boodschap.

Geen testlocatie op Eindhoven Airport

Ook op de luchthavens wordt de testcapaciteit niet versterkt, ondanks een uitbreiding van code oranje in Spanje, Frankrijk en Schotland vanwege veel coronabesmettingen. Na zes uur ’s avonds is de (vrijwillige) testlocatie op Schiphol zelfs gesloten voor reizigers die terugkeren uit oranje of rode gebieden. Op Eindhoven Airport, populair bij reisorganisaties die vliegen naar Europese vakantiebestemmingen, is helemaal geen testlocatie.

Ondertussen stijgt het aantal mensen dat het coronavirus op vakantie heeft opgelopen en naar Nederland meebrengt. Afgelopen week waren dat zeker 170 besmette personen. In totaal testten afgelopen week 867 mensen positief die daarvoor in het buitenland waren.

Volgens de GGD Brabant-Zuidoost is er op de luchthaven Eindhoven geen testlocatie omdat het ministerie daar niet om heeft gevraagd. Het uitbreiden van de locatie op Schiphol gebeurt gefaseerd, laat een woordvoerder van de GGD Kennemerland weten. Onder meer omdat de capaciteit in de rest van de regio niet mag lijden onder de teststraat op Schiphol. Sneller uitbreiden met personeel van defensie is in zowel Eindhoven als op Schiphol wellicht een optie maar nu niet aan de orde, aldus de woordvoerders.

Kritiek zwelt aan

Ondertussen zwelt de kritiek op het testbeleid van de GGD’s aan. Ernst Kuipers, voorzitter van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding, liet zich onlangs ontvallen dat er bij de GGD wel een tandje bij mocht. Hij vreest dat mensen nog te vaak afzien van een test omdat de procedure dagen duurt of de testlocatie ver van huis is. Viroloog Ab Osterhaus zei dinsdagavond bij ‘Op1’ dat testen op vliegvelden cruciaal is. Op alle vliegvelden en zonder kantoortijden, zei hij. Het zogeheten Red Team, een groep van voornamelijk gezondheidswetenschappers die het kabinet adviseert, pleit al langer voor een robuuster testbeleid. Nu is er sprake van een dijk met gaten erin, aldus leden van team. Ook de Tweede Kamer wil dat de GGD op Schiphol meer testen afneemt.

GGD-voorman Sjaak de Gouw stelt dat er dagelijks wordt opgeschaald. “Het aanbod van Defensie is er, maar het inzetten van militairen zie ik als een laatste redmiddel. We zijn nu met laboratoria in gesprek over de uitbreiding van testafname en verder zoeken we intern naar manieren om de testcapaciteit te versterken.”

Lees ook:

Help, de GGD verzuipt! De coronacrisis legt de kwetsbaarheid van de GGD’s bloot

Een grote verantwoordelijkheid rust op de schouders van de GGD’s, die cruciale taken hebben in de strijd tegen het coronavirus. Maar nu het aantal besmettingen stijgt, kraken de GGD’s, net als tijdens de eerste golf. Hoe kan dat? Een profiel van de Gemeentelijke Gezondheidsdiensten.

GGD-voorman Sjaak de Gouw is verrast door de uitbraak

GGD-voorman Sjaak de Gouw ziet dat het druk wordt bij de teststraat. ‘We moeten eerder dan verwacht razendsnel opschalen. Dat lukt niet van de ene op de andere dag.’