Gezondheidsraad adviseert: Geef ouderen en kwetsbaren als eersten een vaccin

Volgens de Gezondheidsraad wordt met die strategie de meeste gezondheidswinst behaald. Daarbij gaat de raad uit van de huidige situatie met een hoog aantal besmette personen en van het geringe aantal vaccins dat Nederland in eerste instantie te verdelen heeft.

Dat is de kern van het advies dat de Gezondheidsraad donderdagochtend aan minister Hugo de Jonge van volksgezondheid heeft aangeboden. De minister had gevraagd wat de beste strategie zou zijn en hoe deze afhing van de eigenschappen van een vaccin.

Er zijn in principe drie strategieën, schrijft de raad. Als het verminderen van ernstige ziekte en sterfte het uitgangspunt is, dan moet voorrang gegeven worden aan de groep die daarvoor het meeste risico loopt: mensen boven de zestig jaar en degenen die extra kwetsbaar zijn door onderliggende aandoeningen zoals suikerziekte of hartproblemen. En mochten zij om medische redenen niet kunnen worden gevaccineerd, dan zou je hen kunnen beschermen door de mensen die hen verzorgen of verplegen in te enten.

Het draaiend houden van de samenleving

Je kunt ook proberen de epidemie terug te dringen. Daar is de samenleving als geheel bij gebaat. Bij die strategie worden de mensen ingeënt die het meest bijdragen aan de verspreiding van het virus. Dat zijn nu met name de jongeren tussen de twintig en dertig jaar. Zij hebben zelf relatief weinig last van het virus. Daardoor is het de vraag of zij zich massaal zullen laten vaccineren. Bovendien is nog niet duidelijk of de vaccins die op de markt komen, ook de verspreiding tegengaan. Het is goed denkbaar dat mensen door een vaccin worden beschermd tegen ziekte, maar het virus toch bij zich dragen.

In een derde strategie is het voorkomen van maatschappelijke ontwrichting het uitgangspunt en wordt die groep het eerst ingeënt die van vitaal belang is voor het draaiend houden van de samenleving. Dan komt volgens de raad het zorgpersoneel op de eerste plaats. Bij andere vitale beroepen denkt de raad aan het onderwijs of de politie. De prioritering daarin hangt weer af van de ernst van de epidemie, de beschikbare hoeveelheid vaccins en de eigenschappen daarvan.

Omdat Nederland in de eerste maanden van 2021 waarschijnlijk over weinig vaccins kan beschikken, adviseert de raad om voorrang te geven aan ouderen en kwetsbaren – bij de derde strategie gaat het bijvoorbeeld om twee miljoen zorgmedewerkers. Maar ook binnen die kwetsbare groep is nadere prioritering vermoedelijk nodig. Vijf tot zeven miljoen Nederlanders zijn ouder dan zestig jaar of lijden aan een ernstige aandoening. Begin daarom met de alleroudsten met een ernstige aandoening, adviseert de raad, vaccineer vervolgens de iets minder oudere kwetsbaren en richt je daarna op ouderen zonder extra gezondheidsproblemen.

De bijzondere positie van zorgmedewerkers

Bij de presentatie van het advies stond de voorzitter van de Gezondheidsraad, de Nijmeegse hoogleraar Bart-Jan Kuilberg, stil bij de bijzondere positie van de zorgmedewerkers. Zij staan in het advies niet vooraan, maar krijgen in elke strategie wel een hoge prioriteit. Omdat ze na vaccinatie een beschermende ring kunnen vormen rond kwetsbare ouderen. Omdat het deel dat direct contact heeft met patiënten (zo’n 800.000 zorgmedewerkers), ook een hoog risico loopt besmet te worden. Omdat ze daardoor ook een grote rol spelen bij de verspreiding van het virus. En omdat ze een vitaal beroep vervullen. Toch krijgen ze in het advies niet de eerste voorkeur. ”Het is een politiek-maatschappelijke afweging”, zei Kuilberg, “om hier prioriteiten in aan te brengen.”

Daar zinspeelde minister De Jonge ook op toen hij het rapport in ontvangst nam. Hij prees de raad voor het ‘oerdegelijke advies’ en zei dat het kabinet binnenkort eerste keuzes zal maken. Deze week lekte een notitie uit waarin het kabinet zich uitsprak voor prioriteit voor kwetsbaren én de zorg. Nu zei hij: “Dit advies is geheel in lijn met de aanpak van het kabinet tot nu toe. We willen de kwetsbaren beschermen en we willen voorkomen dat de zorg overbelast raakt.”

Als de vaccins daadwerkelijk voor Nederland op de markt komen en meer bekend is over hun geschiktheid, zal de Gezondheidsraad zijn advies wellicht aanpassen.

Lees ook:
De vaccinvragen op een rij

2020 is het jaar van het coronavirus, maar 2021 lijkt het jaar van de vaccins te worden. Zes vragen over wat ons in het nieuwe jaar te wachten staat.

Het aftellen kan beginnen: dit weten we over het nieuwe coronavaccin van Moderna

De race naar een coronavaccin wint aan snelheid. De Amerikaanse farmaceut Moderna zegt dat zijn eerste resultaten wijzen op een vaccin dat voor 94,5 procent effectief is.