Gemeente Venray legt opdracht om asielzoekers op te vangen naast zich neer

De gemeente Venray gaat ‘niet akkoord’ met de komst van vijfhonderd asielzoekers naar een evenementenhal in Oostrum. De hal kan weliswaar geschikt worden gemaakt, maar volgens de gemeente is over de voorwaarden waaronder mensen worden opgevangen nog te veel onduidelijk. Dat betekent dat vooralsnog ook onduidelijk is of, en wanneer, asielzoekers naar Oostrum kunnen komen.

Op 14 december stuurde het kabinet een zogeheten ‘aanwijzing’ aan de gemeenten Enschede, Gorinchem en Venray, en aan de regio Rotterdam. De ministers Kajsa Ollongren (binnenlandse zaken) en Ankie Broekers-Knol (asiel) droegen de overheden daarin op om ‘op de kortst mogelijke termijn’ noodopvang te realiseren voor asielzoekers. Voor de jaarwisseling zouden in ieder geval nog tweeduizend extra plekken nodig zijn.

Wat zijn de voorwaarden?

Venray stuurde daarop onmiddellijk een brief terug waarin de gemeente schreef in principe bereid te zijn om verantwoordelijkheid te nemen, maar waarin het ook opmerkte: ‘We kunnen deze verantwoordelijkheid pas overnemen als we goed in beeld hebben wat deze aanwijzing voor onze gemeente en onze inwoners betekent’.

Volgens de gemeente heeft het kabinet niet gereageerd op die brief, en zolang het dat niet doet kan er volgens een woordvoerder ook geen besluit worden genomen. Enschede, Gorinchem en de regio Rotterdam hebben wel gehoor gegeven aan de aanwijzing van het kabinet. De eerste asielzoekers zijn daar afgelopen week aangekomen.

Geen wettelijke grondslag

Het lijkt er op dat het kabinet geen gereedschap in handen heeft om de gemeente echt te dwingen om noodopvang te regelen voor asielzoekers. Er is geen duidelijke wettelijke grondslag voor de aanwijzing van de ministers, zegt Lieneke Slingenberg (universitair hoofddocent migratierecht, Vrije Universiteit). “Er is wel een verplichting om asielzoekers goed op te vangen, dus ik snap dat het kabinet iets moet. Maar staatsrechtelijk zit het niet zo goed in elkaar.”

Ze noemt het opvallend dat Broekers-Knol en Ollongren zelf ook geen wettelijke grondslag noemen in de brief die ze begin december naar gemeenten stuurden. Samen met hoogleraar Solke Munneke (staatsrecht, Rijksuniversiteit Groningen) keek ze naar wetten en regels waar het kabinet zich op zou kunnen beroepen, maar geen enkele bleek echt geschikt. “Misschien zien wij iets over het hoofd, maar ook andere collega's hebben geen grondslag kunnen vinden.”

Hoogleraar Recht en samenleving Jan Brouwer (Rijksuniversiteit Groningen) spreekt in een blog van zijn hand zelfs over een ‘gepretendeerde bevoegdheid’. Met andere woorden: de ministers Ollongren en Broekers-Knol doen alsof ze de macht hebben om gemeenten tot noodopvang te dwingen, maar hebben die niet daadwerkelijk.

De nood is nog altijd hoog

Ondertussen blijkt uit donderdag door het Centraal orgaan opvang asielzoekers (Coa) gepubliceerde cijfers dat de nood nog altijd onverminderd hoog is. Over een half jaar, op 1 juli 2022, heeft het Coa ruim 8000 plekken meer nodig dan het op dat moment heeft. Een jaar laten, op 1 juli 2023, zijn dat er ruim 14.000.

Daarbij gaat het Coa er echter wel van uit dat de afspraken die de komende maanden aflopen over de reguliere asielzoekerscentra niet verlengd worden. Dat lijkt wat al te pessimistisch. Van de zestien locaties waarvan in 2020 en 2021 de overeenkomsten afliepen, zijn er twaalf verlengd.

Lees ook:

De organisatie die asielzoekers opvangt wil af van jojobeleid: ‘Tijdelijke plekken moeten vaste plekken worden’

Milo Schoenmaker, bestuursvoorzitter van het Centraal orgaan opvang asielzoekers (Coa) wil af van het ‘jojobeleid’ in de asielopvang.

Ollongren en Broekers-Knol dwingen aantal gemeenten asielnoodopvang te realiseren

Demissionair minister Ollongren (binnenlandse zaken) en staatssecretaris Broekers-Knol (justitie) zetten hiermee gemeenten voor het blok.