Geen Boekenbal en Boekenweek naar de zomer verplaatst

Ze hebben er een week buikpijn van gehad bij de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, maar voor de organisator van de jaarlijkse Boekenweek zat er vanwege de aanhoudende pandemie weinig anders op: uitstel. “Wat voor feest is het als boekwinkels en bibliotheken nog dicht zijn en we alleen een afhaalloket tot onze beschikking hebben?”, zegt CPNB-directeur Eveline Aendekerk.

Het is onzeker welke beperkingen nog gelden als de avondklok op 3 maart afloopt. Dat maakt een Boekenweek van 6 tot en met 14 maart te riskant, meent de CPNB. Ze verplaatsen hun paradepaardje daarom naar juni, juli of augustus. Ter compensatie zal de Boekenweek een volle maand duren.

Het Boekenbal gaat dit jaar helemaal niet door. Op 27 februari publiceert Trouw nog wel het Boekenweekgedicht, dat als thema Tweestrijd heeft. En op 5 maart is er een speciale tv-uitzending vanuit een lege Stadsschouwburg in Amsterdam, waar diverse schrijvers aan meewerken.

Alleen in de oorlog ging het evenement niet door

Historisch gezien is het een unicum dat de Boekenweek niet doorgaat zoals gepland. Het evenement vond in 1932 voor het eerst plaats, toen ook al met het Boekenweekgeschenk. Alleen tijdens de Tweede Wereldoorlog lag het evenement vier jaar stil. In 1941 kwam er nog wel een Boekenweekgeschenk uit, maar de Duitse bezetter liet de exemplaren na een dag uit de handel nemen. De geschenkbundel Novellen en gedichten, mede samengesteld door de Joodse dichter Victor van Vriesland, zou niet ‘arisch’ genoeg zijn.

De CPNB had graag gezien dat de Boekenweek was doorgegaan in maart. Ook uitgevers, bibliotheken en schrijvers dachten er zo over. Boekhandelaren zagen het niet zitten. “Online halen boekwinkels gemiddeld maar 15 procent van hun normale omzet”, zegt Eelco Zuidervaart, directeur van de Rotterdamse boekhandel Donner. “Veel boekwinkels zitten aan de limiet van hun financiële middelen. Ze kunnen nu niet de hoeveelheid boeken inkopen die ze voor de Boekenweek nodig hebben.”

Tommy Wieringa, schrijver van het Boekenweekgeschenk uit 2014, vindt het uitstel een wijs besluit, ook voor Hanna Bervoets, die het geschenk van dit jaar schreef. “Met alleen online-activiteiten was zij er bekaaid vanaf gekomen. Straks vormt ze alsnog het middelpunt van de feestelijkheden. Ze zal er veel plezier aan beleven.”

Ook financieel is de week van wezenlijk belang

Veel auteurs hebben de Boekenweek financieel hard nodig, omdat ze dan betaalde optredens verzorgen in boekhandels, bibliotheken en theaters. Wieringa kan erover meepraten. “Het mooie van de Boekenweek is natuurlijk vooral dat je dan contact hebt met lezers, maar ook financieel is die week van wezenlijk belang. Dankzij de Boekenweek kon het ik vaak weer een tijdje uitzingen. Nu ben ik er minder van afhankelijk.”

Wieringa omschrijft zijn ‘eigen’ Boekenweek als ‘het leukste wat ik ooit heb gedaan’. “Ik ben heel gevoelig voor dit soort traditie. We hebben in Nederland een diep egalitaire samenleving, waarin weinig glorie is weggelegd voor kunstenaars. Het Boekenbal is even zo’n moment waarop je kunt schitteren, ook al sta je als geschenkauteur in de rij met je klam geworden muntjes in je hand. Het is ook heel mooi om je boek in zo’n krankzinnige oplage van zevenhonderd- of achthonderdduizend verspreid te zien. En om als hoofdgast zo’n klein knikje te geven vanaf het balkon van de schouwburg – ik heb er met volle teugen van genoten.”

Lees ook:

We lezen veel meer dan voor de coronacrisis, maar met fysieke boekhandels gaat het slecht

Corona richt flinke schade aan in de boekenbranche. Fysieke boekwinkels zagen hun omzet het afgelopen jaar met 11 procent dalen.