Gedupeerde ouders toeslagenaffaire luiden noodklok in open brief: ‘We zijn moe, kwaad en uitgeput’

Het ouderpanel, dat namens gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire betrokken is bij het herstel, is de wanhoop nabij. In een open brief (onder aan dit artikel) vragen zij zich hardop af wat hun inspanningen voor zin hebben, en hoe lang het nog moet duren voordat zij hun leven weer kunnen oppakken.

Het ouderpanel werd in 2020 ingesteld op verzoek van toenmalig staatssecretaris Alexandra van Huffelen van toeslagen. Het geeft gevraagd en ongevraagd advies over alles wat met de uitvoering van het herstelproces te maken heeft, vanuit het perspectief van gedupeerde ouders.

‘Hoe leggen we dit onze kinderen uit?’

Nu zeggen de ouders ‘moe, kwaad en uitgeput’ te zijn. Directe aanleiding voor de open brief is het feit dat op z’n vroegst eind dit jaar een financiële tegemoetkoming voor kinderen wordt opengesteld. Eerder was beloofd dat dit eind vorig jaar al zou gebeuren. In de tussentijd hebben de kinderen die meedachten over de regeling al een jaar niets gehoord, schrijven de ouders. “Hoe leggen we dat onze kinderen uit? Hoe kunnen we dan vragen om herstel van vertrouwen in de overheid?”

Maar de frustratie heeft zich al veel langer opgebouwd. Het panel stelt dat ‘het herstelproces zodanig bureaucratisch is vormgegeven dat het nieuwe vormen van emotionele en psychische schade veroorzaakt’.

In de open brief noemen de ouders een reeks aan onderwerpen waar zij op vastlopen. Zo zijn zij niet te spreken over de manier waarop de regering omgaat met de 1115 uit huis geplaatste kinderen van ouders in de toeslagenaffaire. In plaats van ‘gebroken gezinnen helpen omgaan met de ontstane situatie’, zou het uitgangspunt moeten zijn om alle kinderen waar mogelijk weer bij hun ouders terug te krijgen.

‘Godsgruwelijk juridisch’

Ook de mate waarin gedupeerde ouders gecompenseerd worden voor hun financiële schade, schiet tekort. Persoonlijke schulden bij bijvoorbeeld familie worden alleen geaccepteerd als deze bij de notaris zijn vastgelegd. “Maar wie gaat er in godsnaam naar een notaris om een lening bij een familielid te regelen, als je geen geld hebt, maar schulden?”, vraagt het panel zich af.

De Commissie werkelijke schade, waar ouders aanvullende schade zoals verlies van inkomen of gedwongen verkoop van hun huis kunnen claimen, werkt evenmin naar verwachting. Toenmalig staatssecretaris Van Huffelen zei bij de instelling ervan in 2020 dat de commissie ‘op een menselijke manier’ zou kijken naar de schade, die ‘niet altijd bewezen of onderlegd kunnen worden met alle bonnetjes’.

In de praktijk merken ouders daar niets van, stelt het ouderpanel. De commissie ‘speelt rechtbankje’ en ‘redeneert godsgruwelijk juridisch’. “Het hoorgesprek is veel meer een verhoorgesprek, de hoeveelheid bewijsstukken is ongekend.” Waar ouders inmiddels drie jaar moeten wachten voordat zij hun dossier van de Belastingdienst krijgen, beschikt de commissie daar wel over, schrijft het panel. “Wat de afronding van een zwaar proces zou moeten zijn, blijkt een zoveelste schop na.”

Hartenkreet

Ook andere betrokken partijen – waaronder gemeenten, de Raad van State en de Tweede Kamer – stellen zich vooral formeel en bureaucratisch op. En dat is precies hoe de toeslagenaffaire is ontstaan, meent het panel. De oplossing is ‘zo nodeloos ingewikkeld gemaakt, dat gedupeerden nu wel vijf loketten nodig kunnen hebben’. Het panel trekt de vergelijking met de vermogensrendementsheffing, die door de Hoge Raad onwettig werd verklaard, en waarvan de compensatie ‘binnen no time van de grond komt’.

Voorzitter Arre Zuurmond van het ouderpanel spreekt van ‘een hartenkreet’ van het ouderpanel, die alle betrokken partijen bij het herstel wakker moet schudden. “Neem deze oproep ter harte”, zegt Zuurmond. “Ga met de ouders in gesprek.” Ook hij wijst erop dat de formele en bureaucratische houding die ouders ervaren, eerder zorgden voor het ontstaan van de toeslagenaffaire. “Je lost het probleem niet op op het niveau waarop het ontstaan is, namelijk bureaucratisch en systemisch. Breek uit dat formele, juridisch bureaucratische systeem en werk aan snelle genoegdoening voor de gedupeerde ouders.”

Lees ook:

Belastingdienst verzweeg discriminerende criteria

Om te bepalen of iemand mogelijk fraudeerde, selecteerde de Belastingdienst op afkomst, leeftijd en geloof, bleek in maart uit onderzoek. Maar dat was al lang bekend bij de fiscus, en het ministerie van financiën.