‘Gay op Flakkee’ mag in Nieuwe-Tonge toch een krans leggen, maar niet zonder kerkelijke rel

Nieuwe-Tonge zou niet klaar zijn voor een kranslegging tijdens dodenherdenking door de lhbti+-gemeenschap. Het dorp kent onzichtbare scheidslijnen, en zwijgen wordt er vaak als goud gezien.

Er is maar één Kerkstraat in Nieuwe-Tonge. Wat nogal verwarrend is, want het 2400 zielen tellende dorpje heeft drie kerken. Het protestantisme kent op Goeree-Overflakkee vele gedaanten, afsplitsingen leidden in het verleden overal op het eiland tot de bouw van nieuwe gebedshuizen. Maar welke vorm van het geloof inwoners ook aanhangen, het woord van God is hier hoe dan ook een groot goed. Zo groot, dat een raadsvergadering standaard begint met een gebed tot de Almachtige.

Het is elke keer weer een moment dat Jeffrey Verlegh stoïcijns op zijn stoel blijft zitten. De homoseksuele fractievoorzitter van D66 is niet zo gecharmeerd van de verwevenheid tussen politiek en geloof. De invloed van de kerk doet zijn omgeving niet altijd goed, vindt Verlegh. Een gevoel dat deze week weer eens de kop opstak, toen bleek dat de stichting Gay op Flakkee van de organisatie in zijn woonplaats geen krans mag leggen tijdens Dodenherdenking. Het dorp zou er niet klaar voor zijn, luidde het argument. “Een heel pijnlijk en lelijk signaal aan alle lhbti+’ers. Je mag niet zijn wie je bent. Ik weet dat er ook commotie was ontstaan als het wél had gemogen, maar nu is er alles aan de gedaan om de religieuze kant van het dorp niet voor het hoofd te stoten.”

Gespleten gemeenschap

In SGP-bolwerk Nieuwe-Tonge is het lastig om gelovigen en niet-gelovigen samen te brengen, weet Verlegh. Dat is niet van gisteren of vandaag. Het kleine dorp heeft een openbare en een christelijke school, een openbaar en een christelijk gemeenschapshuis. “Op jonge leeftijd wordt de tweedeling al gecreëerd, ik sprak als kind zelden iemand van de andere school. We leven met elkaar, maar ook een beetje langs elkaar heen. Al houden we wel rekening met de ander. Mensen zullen hier niet snel op zondag herrie maken.”

Maar het rekening houden met elkaar, lijkt zijn grenzen te hebben. Nadat een lokaal medium het in 2015 aandurfde een interview met een homostel te publiceren, leverde dat een storm aan reacties én hoofdredactionele excuses op. Negen jaar eerder dreigden adverteerders massaal af te haken vanwege enkele kritische columns in een huis-aan-huisblad, waarbij de schrijver anoniem ernstige dreigementen ontving. En nu is er de commotie rondom de kranslegging op dodenherdenking.

Een deel van het dorp zwijgt vooral

Het zijn thema’s die de mensen het liefst onbesproken laten. De Oranjevereniging, die de dodenherdenking organiseert, wist Gay op Flakkee zo ver te krijgen dat de stichting geen ruchtbaarheid zou geven aan de weigering, die uiteindelijk toch uitkwam. Ze wenst er geen verdere toelichting op te geven. Predikanten van de verschillende kerkelijke gemeenten in Nieuwe-Tonge bieden een kopje koffie aan, maar willen evenmin op het onderwerp ingaan. De voorzitster van de dorpsraad (‘Wij richten ons op de sociale samenhang’) schiet direct in de paniekstand en kapt het gesprek af. En op straat zijn het alleen de niet-gelovigen die onder naam willen reageren. Verlegh: “Het is inherent aan de cultuur hier. Over moeilijke thema’s worden het liefst gezwegen. Dat was na de watersnoodramp al zo. En met de drugsproblematiek op het eiland. Het is pijnlijk.”

Na alle commotie over het besluit van de Oranjevereniging heeft de gemeente Goeree-Overflakkee de organisatie van dodenherdenking overgenomen. En mag Gay op Flakkee alsnog een krans leggen om ook de vervolging van homoseksuelen in de Tweede Wereldoorlog te herdenken, mits ze dat nog wil. Een goede zet, vindt gemeenteraadslid Aat van Alphen (Vitale Kernen Goeree-Overflakkee), van oorsprong afkomstig uit Nieuwe-Tonge. “We hebben te maken met een behoudende gemeenschap van mensen. Maar er is ook iets hoopgevends. Je mag de sociale media niet als graadmeter zien, maar door de algemene verontwaardiging zou je bijna zeggen dat het de goede kant opgaat.”

Geïsoleerd verleden werkt door in het heden

Die verandering gaat echter langzaam, erkent Van Alphen. “Goeree-Overflakkee heeft een geïsoleerd verleden. Misschien kun je niet verwachten dat moderne verschijnselen makkelijk worden omarmd. Het eilandgevoel schijnt iets bijzonders te zijn, ik weet niet hoelang het duurt eer dat verdwijnt.”

Rondom de prachtige Hervormde Kerk laat Flora Groenendijk haar hondje uit. Ze zegt zich te schamen om haar dorp waar ze 33 jaar geleden neerstreek. “De religieuzen voelen zich nu aangevallen”, zegt ze over haar dorpsgenoten voor wie ze toch een lans wil breken. “De mensen kijken hier echt naar je om. Vijf maanden geleden is mijn man Albert overleden, ik heb een week niet hoeven koken. Het uitsluiten van homoseksuelen is niet goed, maar de saamhorigheid is mij zo dierbaar dat ik toch graag hier woon.”

Lees ook:

‘Drugsgebruik zit in de cultuur van het eiland’

Het speedgebruik op Goeree-Overflakkee ligt fors hoger dan in grote steden en vergelijkbare gemeenten. Het is voor velen op het eiland een bevestiging van wat ze eigenlijk al wisten.