Friese dorpelingen kochten een huis voor Syrische vluchtelingen, maar die wilden niet blijven

Het lijkt in 2016 zo’n goed plan: Syrische vluchtelingen opvangen in Friese dorpen. Jeanette Reen uit Wieuwerd is een van de mensen die destijds gegrepen werd door het idee. In de krant had ze een interview gelezen met iemand die opperde dat het misschien beter was om mensen niet in groten getale op te vangen, maar kleinschalig. “Dat zou veel beter zijn voor asielzoekers en statushouders”, zegt Reen nu over de telefoon.

Het interview inspireerde Reen en enkele dorpsgenoten om het heft in eigen handen te nemen. “Het triggerde mij.” Binnen de kortste keren was er met steun van de kerk een huis gekocht in het dorp. Daar kon een Syrisch gezin een nieuw bestaan opbouwen.

Het initiatief werkte aanstekelijk. Ook in dorpen als Oosterlittens, Gaastmeer en Jorwerd werden huizen aangekocht. Er kwam een ondersteuningsprogramma voor vluchtelingenopvang door stichting Doarpswurk. En er kwamen Syrische gezinnen, vaak met jonge kinderen.

Blij dat ze veilig waren

In eerste instantie leek alles heel goed te gaan. De vluchtelingen die in de dorpen kwamen te wonen, waren blij dat ze veilig waren en dat de omgeving rustig is, zeiden ze tegen lokale media. Ook de vrijwilligers hadden er vertrouwen in.

“Het leek allemaal heel wat te worden”, beaamt Sjoukje Zeilstra van de protestantse gemeente van Gaastmeer, waar ook Syrische vluchtelingen werden opgevangen in de parochiewoning. Maar het succes bleef niet. Het ene na het andere vluchtelingengezin verhuisde na een tijdje weer uit de aangekochte huizen. In Gaastmeer is er inmiddels zelfs helemaal geen contact meer met de vluchtelingengezinnen. “Ze zijn met stille trom vertrokken.”

Hoe kwam dat? Praktisch blijken veel zaken ingewikkeld, legt Reen uit. De vluchtelingen vinden de locatie van het dorp lastig. “Als je steeds moet vragen of de buurman je kan brengen, naar de inburgeringscursus, naar de supermarkt of naar de dokter, wordt dat op den duur toch vervelend.”

Geen zin om toenadering te zoeken

Ook voor de vrijwilligers was het niet altijd even leuk. “Als de gezinnen eens bezoek hadden en in de tuin zaten, kwamen hun buren bij mij klagen of het wat zachter kon.” Niet alle dorpsgenoten hadden zin om toenadering te zoeken tot de Syrische nieuwkomers. “Het maakt mij niet uit als je twintig konijnen wilt houden”, zegt Jeanette Reen, over een Syrische familie. “Maar voor sommige mensen was die culturele afstand heel moeilijk.” Na twee pogingen om vluchtelingen te huisvesten in Wieuwerd, gooiden de vrijwilligers in overleg met het Coa, het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers, de handdoek in de ring.

Niet alleen in Wieuwerd en Gaastmeer, maar ook in Oosterlittens vertrokken de vluchtelingen weer. In Jorwerd had het goedbedoelde initiatief een tragisch einde. Daar verliet een gezin het dorp nadat het was bedreigd door een dorpsbewoner.

Nu in Oekraïne de oorlog is uitgebroken, zijn er weer particulieren die graag helpen bij de opvang van vluchtelingen. Dat medeleven is heel mooi, zegt Jeanette Reen. Maar, zegt ze er meteen achteraan, ze heeft er een hard hoofd in dat die projecten ook op de lange termijn zullen slagen.

Geen lotgenoten in de buurt

Sjoukje Zeilstra wijst er ook op dat de Syriërs een beetje alleen waren: er waren geen lotgenoten in de buurt waarmee ze hun leed konden delen. Nu zijn er in de buurt ook Oekraïense vluchtelingen neergestreken die met meer zijn. Zij hebben meer steun aan elkaar, denkt ze.

Dat het in Friesland niet is gelukt met de Syriërs is “heel, heel jammer”, zegt Jeanette Reen. Het huis dat voor vluchtelingen was bestemd is “een prachtig huis”. Nu wordt het tijdelijk verhuurd aan een familie die elders een huis heeft gekocht. Toch is Reen ervan overtuigd dat opvang door particulieren kans van slagen kan hebben. Thuis heeft ze al met haar man overlegd dat, mocht het nodig zijn, er wel een Oekraïens gezin kan komen logeren. Spijt van haar verwoede poging om de Syrische gezinnen te helpen, heeft ze niet. “Ik zou het absoluut nog een keer doen.”

Correctie: Een eerdere versie van dit artikel citeerde ten onrechte Anita Hyde van de protestantse gemeente te Wieuwerd. Dat moet zijn Sjoukje Zeilstra van de protestantse gemeente in Gaastmeer.

Lees ook:

Huisdieren vluchten mee met hun Oekraïense baasjes. ‘Dit land is gemaakt voor honden’

Een aantal Oekraïense vluchtelingen neemt een geliefd huisdier mee op de vlucht naar Nederland. Dat gebeurde nog nooit op deze schaal. Welke problemen levert dat op?

Vluchtelingen zijn ‘tige wolkom’

Veel gemeentes worstelen met de huisvesting van statushouders. Friese dorpen regelen het zelf. Eind oktober trekt een gezin in het huis naast de kerk van Easterlittens.