Er is meer steun voor het herdenken van andere oorlogen tijdens 4 mei

De oorlog in Oekraïne heeft dit jaar nog meer invloed dan in 2022 op hoe mensen 4 en 5 mei beleven, blijkt uit het jaarlijkse Nationaal Vrijheidsonderzoek van het Nationaal Comité 4 en 4 mei. Zo steeg het aantal mensen dat aangaf 4 mei te willen herdenken vanwege de vrees voor oorlog en steeg de angst voor een conflict waarbij Nederland betrokken raakt, van 8 procent in 2022 naar 32 procent dit jaar.

Twee derde van de deelnemers van het jaarlijkse Nationaal Vrijheidsonderzoek zegt dat onze vrijheid steeds minder vanzelfsprekend is. Ook dat aandeel ligt ruim hoger dan voorgaande twee jaar.

Oorlog in Oekraïne

“Voor de oudere generatie was vrijheid al niet vanzelfsprekend, de oorlog in Oekraïne laat ook de jongere generatie zien dat vrijheid democratie en de rechtsstaat onder druk staan”, zegt voorzitter Wim van de Donk van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, dat het onderzoek liet uitvoeren onder ruim 1200 mensen.

Veruit de meesten zijn twee minuten stil om 20.00 uur, al zijn er kleine verschillen. Mensen tussen de 25 en de 55 jaar, generatie X en de millennials, doen iets minder vaak mee dan ouderen en jongeren, maar nog steeds liggen de percentages rond de 90 procent.

Uitzondering daarop zijn mensen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond, iets meer dan de helft van deze twee groepen herdenkt op 4 mei en viert Bevrijdingsdag. Bij de andere groepen met wortels buiten Nederland zitten de percentage ruim boven de 80 procent.

‘Er ligt een opdracht voor het Comité’

“Het doet deugd dat mensen deze twee dagen onverminderd belangrijk vinden”, zegt Van de Donk. Maar er ligt ook een opdracht voor het Comité, betuigt hij. “De Tweede Wereldoorlog of de Holocaust mogen we nooit weg laten zakken. Dat het belangrijk is daarbij stil te staan, is een van de kernelementen van de Nederlandse samenleving. Dat wordt de grotere opdracht, we moeten daarvoor vechten nu de Tweede Wereldoorlog als historisch feit steeds verder achter ons ligt.”

Uit het vrijheidsonderzoek blijkt dat mensen verdeeld zijn over welke doden er herdacht worden tijdens de Nationale Dodenherdenking. Zijn dat alleen de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog of is het ook belangrijk om de doden te herdenken die vielen in andere oorlogen? Dit jaar is er iets meer steun om meer aandacht te besteden aan andere oorlogen dan aan alleen de Tweede Wereldoorlog (59 procent tegenover 53 procent in 2022).

“Het is onze opdracht om de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust nooit kleiner te maken”, zegt Van de Donk. “Tegelijk kan je ruimte geven aan mensen die denken aan andere oorlogen tijdens de dodenherdenking. Zo lang als je maar een zinnig gesprek kunt hebben over de betekenis voor democratie, rechtsstaat, vrijheid en menselijke waardigheid. Die zaken zijn niet los verkrijgbaar.”

Dag van de Vrijheid

Het onderzoek laat zien dat ook 5 mei nog steeds belangrijk is voor ruim drie kwart van de respondenten. Net als bij de dodenherdenking leeft bij Bevrijdingsdag de wens voor een bredere invulling: een ruime meerderheid van de ondervraagden zou voorstander zijn van een naamsverandering van ‘Bevrijdingsdag’ naar ‘Dag van de Vrijheid’, om daarmee meer nadruk te leggen op vrijheid in het algemeen en op democratie en mensenrechten.

Lees ook:

De Sovjetsoldaten op het Ereveld raken hun sponsors kwijt. ‘Mensen willen een daad stellen’

Op de oorlogsbegraafplaats in Leusden worden ook de Sovjetsoldaten herdacht. Zij vochten tegen de nazi’s, jaren voordat Poetin geboren werd. Toch ligt hun nalatenschap nu gevoelig.

‘Gay op Flakkee’ mag in Nieuwe-Tonge toch een krans leggen, maar niet zonder kerkelijke rel

Nieuwe-Tonge zou niet klaar zijn voor een kranslegging tijdens dodenherdenking door de lhbti+-gemeenschap. Het dorp kent onzichtbare scheidslijnen, en zwijgen wordt er vaak als goud gezien.

Feyenoordsupporter kijkt terug op antisemitisme: ‘Misschien vind ik iets grappig wat eigenlijk niet grappig mag zijn’

Feyenoordsupporter Arie werd veroordeeld voor het meewerken aan een antisemitische tekening van Steven Berghuis, die veel stof deed opwaaien. Hij vindt de verontwaardiging overdreven. ‘Het is een verkeerd uitgepakte grap.’