Aardbevingen
Enquêtecommissie komt vrijdag met snoeihard eindrapport, maar Groningen wil vooral vooruitkijken
Aan nog een vernietigend rapport over misstanden rond de aardgaswinning hebben de Groningers niet veel. Ze willen eindelijk gerechtigheid.
De veiligheid van Groningers speelde geen enkele rol bij de gaswinning in het aardbevingsgebied. Risico’s werden door de staat en de oliebedrijven weggezet als verwaarloosbaar, om zoveel mogelijk winst te kunnen maken.
Het ligt voor de hand dat de parlementaire enquêtecommissie naar de aardgaswinning, vrijdagmiddag bij de presentatie van het eindrapport, deze conclusie dik onderstreept onder ieders aandacht zal brengen. Een hard, maar allesbehalve verrassend verwijt. Precies deze kritiek uitte de Onderzoeksraad voor Veiligheid al in 2015. Groningen was decennialang een klassiek wingewest.
Ook de enquêtecommissie levert vrijdag naar verwachting een vernietigend rapport af, waar met name de overheid, Shell en ExxonMobil voor moeten vrezen. Maar is het ook een opzienbarend rapport, vol nieuwe onthullingen?
De angstige burger had het nakijken
Vorig jaar juni, september en oktober verhoorde de commissie in het openbaar en onder ede tientallen hoofdrolspelers in het gasdossier, die ieder een klein stukje van de puzzel legden. De rode lijn: de staat en de oliebedrijven vormden samen een gesloten bolwerk dat waarschuwingen van de toezichthouder in de wind sloeg en er alles aan deed om de gasproductie zo hoog mogelijk te houden. De angstige burger had het nakijken.
De uitkomsten waren pijnlijk, soms onthullend, maar niet wereldschokkend. Ze temperen de verwachtingen dat commissievoorzitter en GroenLinks-Tweede Kamerlid Tom van der Lee vrijdag revolutionair nieuwe bevindingen presenteert.
Verantwoordelijk staatssecretaris Hans Vijlbrief (mijnbouw) zei in aanloop naar deze dag dat hij een ‘zeer ernstig rapport’ verwacht en dat hij zal aftreden wanneer hij een ‘sta in de weg’ is voor het laten slagen van de versterkingsoperatie in Groningen. Het is een bekende Haags reflex dat bij slecht nieuws onmiddellijk de platte vraag wordt gesteld wie er op moet opstappen.
‘Wat heb je eraan om met terugwerkende kracht je gelijk te halen?’
Het is tegelijkertijd een vraag die voor de mensen in Groningen niet relevant is. Een afgetreden politicus zal de versterking van het aardbevingsgebied niet verder helpen. Datzelfde geldt voor de verwachte conclusie van de enquêtecommissie, dat de schatkist al die tijd bepalend was. Toenmalig woordvoerder Dick Kleijer van de Groninger Bodem Beweging zei al in 2015: “Wat heb je eraan om met terugwerkende kracht je gelijk te halen?”
De gedupeerden willen vooruit kijken, naar het herstel van het bevingsgebied, dat tot op heden verzandt in eindeloos bureaucratisch gerommel. De hoop in het noorden is dat het enquêterapport daar uiteindelijk bij kan helpen.
René Paas, de commissaris van de koning in Groningen, heeft de afgelopen weken nagedacht over die ene vraag: wat zou het antwoord van de staat op het rapport van de enquêtecommissie moeten zijn? Het gaat niet om excuses, zegt hij, maar om maatregelen waar de regio echt iets aan heeft. “De Groningse huishoudens willen versneld van het gas af, daar moet tempo in komen. En het rijk moet uitpakken met een groot isolatieprogramma voor de woningen.”
Maar dat is te weinig om het geplaagde noorden er weer bovenop te helpen, zegt Paas. “Het gebied is sociaal verwaarloosd, met psychische problemen en stress bij mensen. En we verdienen een economische impuls. Er is voor 440 miljard aan aardgas uit de grond gehaald. De staat wil toch geen leeggezogen gebied achterlaten?”
Lees ook:
Groningers waarderen de on-Haagse eerlijkheid van Hans Vijlbrief, maar die kan ook tegen hem werken
Met zijn empathie en eerlijkheid heeft staatssecretaris Hans Vijlbrief de scepsis van veel Groningers overwonnen. Maar ook de staatssecretaris van mijnbouw heeft nog moeite om de vastgelopen herstel- en versterkingsoperatie los te trekken.
Het nieuwe dorpshuis moet het door aardbevingen verscheurde Zeerijp weer lijmen: ‘Alles ligt stil’
De aardbevingsellende overschaduwt het Noord-Groningse Zeerijp. Vrijdag presenteert de enquêtecommissie haar eindrapport over de Groningse gaswinning in het dorp. ‘Het voelt oneerlijk.’
