En weer is Nederland traag met vaccineren. Hoe kan dat?

Nederland en Bulgarije, ze marcheren eendrachtig door de lijsten die worden gemaakt als een nieuwe vaccinatiecampagne begint. Begin dit jaar stonden deze landen onderaan bij het begin van de vaccinatiecampagne, nu is dat weer het geval met de boosterprikken. Wat gaat er mis in het land waar de inwoners denken, of dachten, dat alles zo goed is geregeld?

Onderschatting en zelfgenoegzaamheid, is het duidelijke antwoord van zorgeconoom aan de Maastricht University Wim Groot. “Dit zien we niet voor het eerst. Iedereen wist dat er ooit een keer opnieuw gevaccineerd moest worden met een booster. Maar dat het zo snel nodig zou zijn, dat had niemand verwacht. We zagen dat Israël veel eerder begon met een boostercampagne. Dat is wat overdreven, dachten we toen. Dat past volgens ons in een cultuur waar al snel voor een medisch handeling wordt gekozen, maar wij doen dat anders. Dat bedoel ik met zelfgenoegzaamheid. Het is een culturele aangelegenheid. Wij kijken niet zo naar wat andere landen doen.”

Vasthouden aan regels

Naast onderschatting en zelfgenoegzaamheid zijn er meer oorzaken waarom Nederland traag handelt. “Nederland is slecht in improviseren”, zegt Groot. Dat heeft te maken met vasthouden aan regels. “Die zetten wij niet snel opzij. De regels schrijven voor dat eerst het Europees geneesmiddelenbureau Ema goedkeuring geeft aan een boostercampagne. Dan komt de Gezondheidsraad met een advies en pas daarna worden er zaken in gang gezet.” Dat is zo afgesproken, dus daar houdt de overheid zich aan.

Dan is er nog de bureaucratie. Nederland telt 25 GGD’en die het vaccinatieprogramma moeten uitvoeren en vast moeten leggen in computersystemen, wat tijd vergt. “Meer tijd dan men zou willen.” De verschillende systemen zorgen er ook voor dat op dit moment niet bekend is hoeveel boosterprikken er per doelgroep zijn gezet. Het RIVM moet namelijk alle systemen nog aan elkaar knopen.

Polderen

De traagheid waarmee Nederland door de pandemie wandelt, hoort volgens Groot bij het polderen. Polderen wil zeggen: draagvlak creëren in een land met veiligheidsregio’s, ministeries, GGD’en, Outbreak Management Team en allerlei belangengroepen binnen en buiten de medische sector die gehoord willen worden. Het poldermodel werkt niet in tijden van crisis, was begin vorig jaar tijdens de eerste vaccinatiecampagne al geregeld te horen. Die kritiek is nu niet anders. “Polderen leent zich niet voor snelle beslissingen.” Ook niet voor een snelle verandering, stelt de zorgeconoom, want dat polderen is een typisch Nederlands cultureel verschijnsel.

Een verschijnsel dat voor extra ziekenhuisopnames heeft gezorgd. Jaap van Dissel van het RIVM zei woensdag tegen leden van de Tweede Kamer dat een snelle boostercampagne had gescheeld, al kon hij niet zeggen hoeveel. Ook Ernst Kuipers, voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg, zei in de Kamer dat boosters ziekenhuisopnames kunnen voorkomen. Zelfs als de extra bescherming van een boostershot minder is dan uit een Israëlisch onderzoek bleek, zou daarmee de druk op de zorg veel minder kunnen zijn.

Kuipers doelt op een Amerikaans/Israëlische studie naar de effectiviteit van boosters. Uit dat onderzoek blijkt dat het risico op ernstige ziekte na een booster 92 procent lager is dan bij mensen die maar twee prikken hebben gekregen.

Werkt een booster wel?

Volgens het RIVM bieden de vaccins bij 70-plussers nog voor 84 tot en met 87 procent bescherming tegen opname op de verpleegafdeling van het ziekenhuis en 93 procent tegen ic-opname. Oftewel: tegenover 100 ongevaccineerde 70-plussers die in het ziekenhuis terechtkomen, belanden er 13 tot 16 gevaccineerde ouderen op de verpleegafdeling. Zou het Israëlisch/Amerikaans onderzoek kloppen, dan blijft daar na drie prikken nog maar één patiënt van over.

Minister van volksgezondheid Hugo de Jonge verwacht dat eind deze week 700.000 boosterprikken zijn gezet. Dan resten er nog ongeveer 4,2 miljoen 60-plussers die in de eerste ronde aan bod komen. Mocht het inderdaad lukken om eind deze week 700.000 Nederlanders te vaccineren, dan verdwijnt Bulgarije weer uit het zicht. Iets dat ook gebeurde tijdens de eerste vaccinatiecampagne.

Lees ook:

Het ‘boosteren’ is begonnen. Wie is wanneer aan de beurt?

80-plussers hebben hun uitnodiging voor een extra vaccinatie tegen covid in de bus. Maar de meeste boosterprikken worden pas volgend jaar gezet.