ReportageStationspiano's
Een toets van klei, alles om de stationspiano's levend te houden
In Utrecht is de stationspiano vanwege vernielingen elk jaar aan vervanging toe. Maar dat vandalisme weegt volgens de NS niet op tegen het succes ervan.
Er ontbreken vijf witte C- en E-toetsen, twee zwarte toetsen zijn aan de linkerkant ingedrukt. Jammer, vindt student Lucas Elting (18), die drie keer per week de Utrechtse stationspiano bespeelt.
Met zijn koptelefoon nog op, die amper over zijn donkere, volle krullen lijkt te passen, leunt hij nonchalant tegen de klep van de lichtbruine houten piano. Slechts vier jaar is Elting als hij voor het eerst achter een piano kruipt. Nu hij op zichzelf in Utrecht woont en niet meer iedere dag een piano tot zijn beschikking heeft, biedt de stationspiano uitkomst. Als Elting op het zwarte krukje ploft, gaat zijn koptelefoon af en laat hij zijn vingers rusten op de toetsen. Zijn ene voet op het pedaal, de andere ritmisch tikkend op de grond. Al snel klinkt het bekende geluid van John Lennons ‘Imagine’. Als hij begint te zingen, kijken reizigers die de stationshal in- en uitlopen nieuwsgierig naar de vleugel in de met glas omringde hoek naast de schuifdeuren.
Afval in de klep van de vleugel
Met zijn handen in zijn zwarte, lange jas gestopt, staat student Jim Erskine (20) te luisteren. Hij aarzelt even, maar stapt dan richting de vleugel en zingt met Elting mee. Erskine is iedere dag na school bij de piano te vinden. Omdat hij niks beters te doen heeft, zegt hij. Als hij een nummer kent, zingt hij graag mee met de pianist. Al vier piano’s heeft Erskine zien passeren sinds de stationspiano in 2014 werd geïntroduceerd. Erskine vertelt dat er regelmatig fratsen met de piano’s worden uitgehaald. Zo is er geregeld afval in de klep van de vleugel te vinden en komen scholieren vaak rond het middaguur langs om op het instrument te ‘spelen’. “Ze rammen ongegeneerd op de toetsen, maar ik zie nooit een medewerker langslopen om er iets van te zeggen.”
Volgens een woordvoerder van de NS valt het wel mee met de vernielingen en komen deze slechts incidenteel voor. Ze betreuren het dat mensen hun frustratie op de piano loslaten, maar het vandalisme weegt niet op tegen het succes van de piano. Dus blijft de NS de piano’s repareren en vervangen. Wel probeert de NS de vernielingen binnen de perken te houden door de piano’s bewust in het zicht van camera’s te zetten. Ook is er volgens de NS wel toezicht van medewerkers en worden sommige piano’s, zoals voorheen in Amsterdam, ’s avonds laat op slot gedaan. Dat een piano zoals in Utrecht elk jaar toe is aan vervanging, ligt volgens de woordvoerder niet alleen aan vandalisme. Ook intensief gebruik en natuurlijke factoren als kou en vocht spelen hierin een rol.
Een relatief nieuw fenomeen
De stationspiano is een relatief nieuw fenomeen. Eind september 2014 werden de eerste piano’s in Amsterdam en Breda geïntroduceerd. Destijds waren de stations door verbouwingen een puinhoop en zocht de NS een manier om ze er toch aantrekkelijk en sfeervol uit te laten zien. De inspiratie kwam uit Lille en Londen, waar de stationspiano al langer een succes was. Ook in Nederland zijn de achttien piano’s inmiddels niet meer uit de stations weg te denken.
Prikkend in een bakje kibbeling kijkt Dahlia Fremouw (18) toe hoe de jongens om beurten achter de vleugel kruipen. De piano is voor haar erg waardevol, ze speelde er elke dag. Daarnaast is de pianohoek een ontmoetingsplek voor haar en haar vrienden. “We hebben zelfs een WhatsApp-groep waarin we tijden afspreken.”
Toen de vorige piano een tijdje terug een toets miste, maakte de groep een nieuwe toets van klei. “Dat was tijdelijk, tot op een gegeven moment een vriend een 3D-toets maakte, die de kleitoets heeft vervangen.” Op deze piano heeft Fremouw nog niet gespeeld, door haar stage in Amsterdam heeft ze nog maar weinig tijd om te spelen. Als de stage is afgelopen, is ze van plan de piano te testen. Mocht deze er dan nog staan.
De piano roept uiteenlopende emoties op
In 2015 werd de stationspiano in Amsterdam besmeurd met poep uit een luier. De piano was dusdanig beschadigd dat er een vervanger moest komen.
Een man die niet meer tegen het gepingel op Amsterdam CS kon, gooide vorig jaar de stationspiano om terwijl de pianist nog aan het spelen was. De man werd gearresteerd. De piano lag op z’n kop, onherstelbaar beschadigd.
Een optreden in de stationshal van Zwolle ging viraal op de website ‘Dumpert’. De pianist werd uitgenodigd om bij Veronica en Qmusic te komen spelen.
In november 2015 werd op Amsterdam Centraal een minuut stilte gehouden voor de slachtoffers van de aanslagen in de Bataclan in Parijs, enkele dagen eerder. Een pianist zette daarna ‘Imagine’ van John Lennon in, waar reizigers geëmotioneerd naar luisterden.
Vorig jaar haalde Bas Schipper (12 toen) 62.411 euro op voor zijn zusje, dat diabetes heeft. In één dag speelde hij op destijds alle zestien stationspiano’s in het land. Hij begon in Maastricht en eindigde, gevolgd door belangstellenden, in Groningen.
Lees ook:
Jonge pianist Bas haalt meer dan halve ton op voor het Diabetes Fonds
De 12-jarige Bas Schipper heeft met zijn pianotournee langs zestien Nederlandse stations al tien keer zoveel geld opgehaald voor het Diabetes Fonds als het bedrag waar hij vooraf naar streefde.
