Een hart onder de riem voor Kaag op Twitter? ‘Pak liever de dreigementen aan met wetgeving’

‘Verdrietig’, ‘hartverscheurend’ of ronduit ‘onacceptabel’. Met verontwaardiging is in de politiek en daarbuiten gereageerd op het nieuws dat minister van financiën en vicepremier Sigrid Kaag twijfelt over haar politieke toekomst in Nederland, vanwege de vele bedreigingen aan haar adres. Directeur van stichting Stem op een Vrouw, Devika Partiman, bekijkt de reacties met een dubbel gevoel. Want ja, het is goed dat politici van allerlei partijen zich uitspraken tegen haat en bedreiging. “Maar hoe vaak gaan we dat nog zeggen? Er is actie nodig!”

Het was een fragment van een uitzending van het tv-programma College Tour, zondag in het geheel te zien, dat deze nieuwe golf van verontwaardiging teweegbracht. Het filmpje gaat vanaf donderdagavond rond op sociale media. Te zien is hoe de dochters van Kaag hun zorgen uiten over hun moeder. Ze zeggen soms te vrezen dat haar het zelfde zal overkomen als voormalig D66-leider Els Borst, die in 2014 werd vermoord. Zij zouden liever zien dat hun moeder terugkeert in de internationale politieke arena waarin zij actief was voor ze in het vorige kabinet minister van buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking was.

‘Hoe vrij is Nederland?’

Kaag reageert in de video geëmotioneerd op het verhaal van haar dochters. Ze noemt het ‘een belangrijke boodschap’ en zegt zelf ook ‘reële zorgen’ te hebben dat haar leven in gevaar is. Partijgenoten en andere politici reageren verontrust. D66-fractievoorzitter Jan Paternotte vraagt zich op Twitter af: ‘In Nederland laten we ons er graag op voorstaan dat we een vrij land zijn. Maar hoe vrij is Nederland als het een moeder bijna onmogelijk wordt gemaakt minister te zijn?’ GroenLinks-leider Jesse Klaver schrijft dat zijn hart ‘als vader’ breekt. ‘Als democraat ben ik woedend.’ Ook onder anderen CDA-leider Wopke Hoekstra en VVD-minister Dilan Yesligöz spreken hun afschuw uit.

Vrouwelijke politici haken af of passen zelfcensuur toe

Mooi, al die verontwaardigde reacties, maar voor Partiman is het niet genoeg. Haar stichting, die zich inzet voor meer vrouwen in de politiek, is al langere tijd achter de schermen met het thema haat en bedreigingen bezig. Want, zo legt Partiman uit, dat is een groot probleem. Voor alle politici, maar voor vrouwen nog meer dan voor mannen.

“Uit alle onderzoeken blijkt dat vrouwen er meer mee te maken krijgen. Het is belangrijk om dat te benoemen, want het heeft concrete gevolgen. Zo is aangetoond dat vrouwen, en zeker jonge vrouwelijke politici, door bedreigingen afhaken of zelfcensuur gaan toepassen.” Ze laten bepaalde onderwerpen uit angst voor dreigementen bijvoorbeeld liever aan een collega, of ze gaan toch niet naar een talkshow omdat ze weten dat ze haatreacties krijgen, zegt de directeur van Stem op een Vrouw. “Ze kunnen hun werk niet doen zoals ze zouden willen.”

Duitsland nam al maatregelen

Eind 2022 stelde Stem op een Vrouw daarom een actieplan op om onveiligheid in de politiek tegen te gaan. Daarin pleit de organisatie onder meer voor goede interne protocollen, zodat politici en medewerkers weten bij wie en hoe ze dreigementen en geweld kunnen melden.

Ook strengere wetgeving kan helpen, denkt Partiman. “In Duitsland is onlangs een wet aangenomen die ervoor zorgt dat sociale mediabedrijven boetes kunnen krijgen wanneer ze meldingen van gebruikers over haat en strafbare uitingen niet binnen een bepaald tijdsbestek behandelen.” Stem op een Vrouw zou graag zien dat in Nederland, maar ook in Europees verband, naar dit soort internetwetgeving wordt gekeken, zodat haatdragende berichten sneller worden verwijderd. “De Duitse wet is echt niet perfect”, zegt Partiman, “maar kan wel als voorbeeld dienen.”

In de tussentijd heeft Stem op een Vrouw een eigen werkgroep opgericht, Veilig in de Politiek. Vertegenwoordigers van acht verschillende politieke partijen, van Bij1 en Denk tot de VVD, gaan daarin twee jaar lang werken aan manieren om onveiligheid in de politiek tegen te gaan. Partiman hoopt vooral dat dit op korte termijn leidt tot concrete actie. “Want de effecten van bedreigingen zijn echt te groot.”

Luister ook:

Onze politieke podcast Haags Halfuurtje over Sigrid Kaag

Lees ook:

De jacht op bedreigers van politici is geopend, maar verloopt moeizaam

Politie en justitie proberen zoveel mogelijk mensen die politici bedreigen voor de rechter te brengen. Maar de praktijk is weerbarstig. De meeste verdachten blijven uit het zicht.