Armoede ontworstelen
Een dubbeltje wordt meestal een kwartje (maar eenvoudig is dat niet)
Het lukt negen op de tien kinderen uit armere gezinnen om zich op latere leeftijd aan die armoede te ontworstelen, becijferde het CBS. Hoe doen zij dat?
Wie als dubbeltje is geboren, heeft in Nederland een flinke kans om later een kwartje te worden. Ruim negen van de tien kinderen die in 1995 opgroeiden in een relatief arm gezin, wisten zich in de 25 jaar daarna aan die armoede te ontworstelen, blijkt uit cijfers die het CBS onlangs publiceerde. Slechts 9,6 procent van hen leefde rond 2020 nog in een huishouden onder de lage-inkomensgrens. Hoe deden zij dat?
Nederland telt steeds meer hogeropgeleiden
Dat is vooral de verdienste van het onderwijs, zeggen experts. De afgelopen decennia werd het hoger onderwijs steeds toegankelijker. Werd de universiteit enkele tientallen jaren geleden nog vooral bevolkt door jongelui die zelf uit de elite kwamen, inmiddels is het doodnormaal dat ook jongeren uit lagere sociaaleconomische klassen gaan studeren.
Dat zie je terug in het aantal hoogopgeleiden dat Nederland telt. Dat groeide van 11 procent in het begin van de jaren tachtig tot zo'n 42 procent nu. En die trend is in de hele onderwijsketen zichtbaar: van de studenten met een diploma op mbo-4-niveau stroomt bijvoorbeeld al jarenlang zo’n veertig procent door naar het hbo. Ook zij mogen zich een paar jaar later hoogopgeleid noemen.
De kostwinner maakt plaats voor de tweeverdiener
Die hogeropgeleiden vinden (uitzonderingen daargelaten) vrij gemakkelijk een goedbetaalde baan, omdat Nederland in de afgelopen decennia steeds meer een kenniseconomie is geworden. Bedrijven staan te springen om mensen met specialistische kennis en zijn bereid daarvoor te betalen. Een hoger opleidingsniveau leidt meestal tot meer inkomen.
Tel daar de vrouwenemancipatie bij op, en het verhaal is compleet. Niet alleen werken dochters meer dan hun moeders in 1995, dat blijven ze ook steeds vaker doen als ze in een relatie zitten. De man is minder vaak de enige kostwinner, blijkt namelijk uit andere CBS-cijfers. Bij zo’n 60 procent van de paren werken beide partners, met een hoger gezinsinkomen tot gevolg.
De ‘Dutch dream’ komt met haken en ogen
Maakt dat Nederland een waanzinnig gaaf land, de ultieme meritocratie waar je altijd kunt opklimmen als je maar hard genoeg werkt? Dat ook weer niet. De ‘Dutch dream’ komt namelijk met haken en ogen. Doordat andere mensen juist dalen op de economische ladder, blijft het percentage armen al jaren vrij stabiel: tussen de 5,5 en 7 procent van de bevolking. En het heeft wel degelijk invloed waar je wieg stond. Zo klimt ‘slechts’ 15 procent van de jongeren uit een arm gezin later op naar de hoogste inkomensgroep. Onder kinderen uit rijke gezinnen is dat bijna 40 procent.
Dat komt onder meer doordat het CBS enkel de inkomens vergeleek. Zou je daar de vermogens bij optellen, dan krijg je waarschijnlijk een ander plaatje. Spaargeld is namelijk veel schever verdeeld, en wordt vaak van generatie op generatie overgedragen. Dat geeft het rijkere deel van het land een flinke voorsprong en hun kroost een grotere kans op financieel succes in de toekomst. Arme gezinnen ervaren juist extra drempels: hun kinderen krijgen vaker een te laag schooladvies.
De bijlesgeneratie behoudt een voorsprong
Ook bedenkt de elite steeds nieuwe manieren om zich te onderscheiden van de rest. Wie de middelen heeft, brengt zijn kinderen naar een betere school of koopt studiebegeleiding in. En op de universiteiten wonnen de laatste jaren bijvoorbeeld de university colleges aan populariteit, relatief dure studierichtingen waarmee met name jongeren uit welvarende gezinnen hun diploma’s verder opplussen. Zo behoudt de ‘bijlesgeneratie’ een voorsprong, juist nu de massa oprukt.
Lees ook:
Vooral rijke gezinnen gaan profiteren van de (bijna) gratis kinderopvang
Gratis kinderopvang zou vanaf 2025 de kansenongelijkheid tegen moeten gaan. Maar het zorgt ervoor dat de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter wordt, waarschuwen critici.
