Drones controleren of u zich aan de coronaregels houdt, maar mag dat eigenlijk wel?

In Apeldoorn werd afgelopen weekend op de markt en in het natuurgebied Orderbos een drone gebruikt om een beeld te krijgen van de drukte op de grond. In Den Haag zette de politie een drone in op het Kaapseplein in de stad. Volgens een politiewoordvoerder gebeurde dat vooral vanwege de taalbarrière. Op het plein hingen mensen rond in groepjes die niet allemaal het Nederlands machtig waren. Met een luidspreker op de drone werd in verschillende talen herhaald dat er een verbod is op samenscholing en dat mensen afstand moeten houden. Volgens de woordvoerder bleek dat effectief. Wel schreven agenten, na eerst te hebben gewaarschuwd, meerdere boetes uit op het Kaapseplein.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) wil niet ingaan op de vraag of de inzet van drones door de politie in deze gevallen gerechtvaardigd was. Wel stelt de toezichthouder in z’n algemeenheid dat het risico op een inbreuk op de privacy door een camera op een drone groter is dan bij ‘gewoon’ cameratoezicht. Zo kan een drone opnames maken op plaatsen waar mensen dat niet verwachten en zonder dat zij dit merken. Een drone mag alleen door de politie worden ingezet als dat noodzakelijk is om het doel te bereiken en er geen minder ingrijpend middel mogelijk is, aldus de AP.

Openbare orde

Juist dat laatste wringt hier, vindt Wouter Dammers, advocaat bij Lawfox en gespecialiseerd in privacyrecht. “Is het echt nodig om een drone te gebruiken als je ook aan twee kanten van de markt kunt gaan staan als politie om te kijken hoeveel mensen er in en uit gaan en of het te druk wordt? Datzelfde geldt voor het argument van de taalbarrière. Je kunt ook flyers ophangen met waarschuwingen in verschillende talen of een bandje afspelen met een luidspreker.”

Ook Bart Schermer, universitair hoofddocent privacyrecht in Leiden, noemt de inzet van drones ‘een redelijk vergaande stap’. “Normaal zet een politie geen drone in bij de handhaving van de openbare orde. Je kunt dan zeggen: het zijn ook uitzonderlijke tijden. Maar dan nog blijft de vraag of er niet andere manieren mogelijk zijn om hetzelfde doel te bereiken?”

Geen noodzaak tot informeren

Zowel de politie Oost-Nederland als de politie Den Haag benadrukt dat de beelden niet zijn opgeslagen en dat de actie niet draaide om het filmen van personen. Volgens Schermer is de mate van herkenbaarheid van personen wel belangrijk bij de afweging of er een drone ingezet mag worden, maar kan de inzet ook als niemand herkenbaar is een inbreuk maken op het recht op een persoonlijke levenssfeer. “Het gaat ook om de impact op iemands privacygevoel op het moment dat er een drone met camera in de lucht hangt. Een drone die ook nog tegen je praat. Big Brother wordt zo wel erg tastbaar.”

Volgens de AP moet voorbijgangers ook kenbaar worden gemaakt dat er gefilmd wordt met een drone, bijvoorbeeld door het ophangen van bordjes. In Den Haag gebeurde dat niet, zegt de politie. “De drone heeft alleen kort boven het Kaapseplein gevlogen”, verklaart een woordvoerder. Ook de politie in Apeldoorn zag de noodzaak van het informeren niet, omdat het hen “enkel om een totaalbeeld van bovenaf ging”.

Lees ook

Voor een totale lockdown heb je geen noodtoestand nodig

Om het coronavirus te bedwingen zou het kabinet kunnen overgaan tot een totale lockdown. Hoort daar ook een noodtoestand bij? Adriaan Wierenga, specialist noodrecht, legt uit.