Een nieuwe telmethode laat zien dat veel meer fietsers gewond raken dan tot nu toe uit de cijfers blijkt. Dankzij dit nauwkeuriger beeld kunnen provincies gevaarlijke plekken aanpakken.
Veel meer fietsers dan gedacht raken gewond in het verkeer. Tot nu toe gebruiken gemeenten en provincies gegevens van de politie, maar die komt alleen kijken bij ernstige ongevallen. De provincies Friesland en Utrecht – en in de toekomst ook Limburg – zijn daarom overgestapt op een nieuwe telmethode. Zij nemen ook gegevens van de spoedeisende hulp (SEH) van ziekenhuizen en ambulancediensten mee.
Op basis van die nieuwe telling komt Friesland uit op achtmaal meer fietsslachtoffers dan de politie meldt. VeiligheidNL, het kenniscentrum voor letselpreventie dat namens de provincie het onderzoek doet, telt alle ambulancecijfers en bezoeken aan de SEH van de vier Friese ziekenhuizen. De uitkomst is schokkend, zegt verkeersregisseur Sipke van der Meulen van de provincie: “Weten dat er achtmaal meer fietsers gewond raken is belangrijk, omdat wegbeheerders als gemeente en provincie hun beleid baseren op politiecijfers. Correcte data over oorzaken en locaties van fietsongevallen geven beter inzicht zodat we in actie kunnen komen.”
Longread: Ken uw hotspot, red de fietser
Friesland en Utrecht nemen het voortouw om de weg veer veilig te maken voor de fietser. Lees hier hoe ze dat doen.
Ook voor heel Nederland vallen de cijfers met deze completere telling een stuk hoger uit, al is er tot nu toe landelijk alleen een steekproef bij spoedafdelingen gedaan. Het ministerie van infrastructuur en waterstaat hanteert voor 2019 (cijfers van 2020 zijn nog niet bekend) 14.000 ernstig gewonde fietsers, door het combineren van politiecijfers plus ziekenhuisopnames. Maar VeiligheidNL komt voor pre-coronajaar 2019 tot 80.000 gewonde fietsers, van wie zo’n 50.000 ernstig. Het verschil is dat VeiligheidNL in haar steekproef ook (ernstig) gewonden meetelt die na behandeling op SEH – aan bijvoorbeeld een botbreuk – naar huis mogen. Die steekproef bij veertien SEH-afdelingen rekent VeiligheidNL om naar heel Nederland, en komt zo tot 50.000 ernstig gewonde fietsers.
Ambulancediensten moeten landelijk gaan registreren
De toenmalige minister Schultz van Haegen (VVD) had na klachten over onduidelijke cijfers in 2016 aan de Tweede Kamer toegezegd een sluitende registratie van het stijgend aantal verkeersongevallen te organiseren. Om meer inzicht in fietsongevallen te krijgen, gaat het ministerie daarom volgend jaar registratie door ambulancediensten landelijk invoeren. Die zal zonder de SEH-cijfers nog steeds niet sluitend zijn.
40 procent van de fietsgewonden betreft zogeheten enkelvoudige ongevallen: fietsers die vallen of een obstakel raken zonder op een ander te botsen. Uit onderzoek blijkt dat dit vaak binnen de bebouwde kom gebeurt, op fietspaden die te smal zijn voor de uit de kluiten gegroeide hoeveelheid gebruikers. Fietsers zijn afgeleid, schrikken, of moeten plots remmen of uitwijken om een aanrijding te voorkomen. Politie of ambulance komen er lang niet altijd aan te pas, maar de gevolgen kunnen toch ernstig zijn.
Doelstellingen van de regering mislukt
Nergens ter wereld wordt zoveel gefietst als in Nederland; een kwart van alle verplaatsingen gaat per fiets of e-bike. Door vergrijzing en toegenomen vitaliteit trekken meer ouderen er vaker en langer op uit. Ook in steden is het fietsgebruik gestegen, tot soms ruim de helft van alle verplaatsingen. Mede hierdoor nam het aandeel gewonde fietsers op het totale aantal verkeersslachtoffers deze eeuw gestaag toe, tot twee derde in 2020. Met andere woorden: autorijden wordt veiliger, maar meer fietsers raken gewond.
Doelstellingen van de regering om in 2020 het aantal verkeersdoden tot 500 terug te brengen en het aantal ernstig gewonden naar 10.600, zijn mislukt. Oud-minister Cora van Nieuwenhuizen (VVD) heeft eind 2018 het doel verlegd naar 0 verkeersdoden in 2050. Dit jaar is brede druk uitgeoefend om toch tussentijdse doelen te stellen, zoals het verbeteren van fietspaden.
Lees ook:
Zweeds advies: zet in het verkeer de wandelaar op 1 en de auto achteraan
De auto blijft in de volle stad populair, want die krijgt nog overal voorrang. Kies voor de inwoners en laat auto’s net zo langzaam rijden als kwetsbaar verkeer, adviseert ingenieursbureau Sweco.
Er wordt meer gefietst in Nederland, maar het kan nóg beter
Investeer een miljard in een goed landelijk fietsnetwerk, roepen overheden en fietsorganisaties het aankomende kabinet op. Waarom? Nederland ligt toch vol met fietsroutes?
