Dit keer zijn het de ondernemers zelf die een binnenstad autoluw maken

Regen en de tweede lockdown maken het lastig om te testen hoe rustig het is in Amersfoort, nu de historische binnenstad sinds deze week autoluw is. Je kan er een kanon afschieten, als de lont niet nat zou worden. Her en der wachten voetgangers op koffie of halen een broodje af. De grote promotor van het project, Walrick Halewijn – eigenaar van vier cafés – heeft ‘geen bal te doen’ door corona en heeft dus tijd voor een praatje in grand café De Observant.

Als voorzitter van de ondernemersvereniging wist hij collega’s over te halen mee te gaan in de vaart der volkeren. Onderzoek bewijst namelijk dat autovrije winkelstraten juist publiek trekken. Als iedereen eenmaal gewend is, wil niemand meer terug. “Maar ja, ondernemers zijn van nature behoudend.”

Na vijf à zes jaar is het dan zover in Amersfoort. De duizend auto’s per dag aan sluipverkeer mogen er niet meer in, een verbod dat met camera’s wordt gecontroleerd. Bijna vijftig betaalde parkeerplaatsen zijn nu alleen voor vergunninghouders. Bezoek kan terecht in acht parkeergarages aan de centrumrand. Wel blijft bestemmingsverkeer volop mogelijk en ook gehandicapten en taxi’s zijn welkom. Bezoek voor bewoner en ondernemer kan met kenteken worden aangemeld, zodat ook laden en lossen uitvoerbaar blijft.

Parkeergarage

Waarom waren bepaalde ondernemers tegen het autoluwe plan? Halewijn: “Een ondernemer in chique audio- en tv-apparatuur zei dat het hem zijn winkel zou kosten. Ik vroeg of hij wist hoeveel klanten met de auto komen. Hij had eigenlijk geen idee en ging het uitzoeken. Toen bleek dat de meesten al lang naar een parkeergarage gaan. Indien nodig kon hij bij de anderen de spullen bezorgen.”

Halewijn (63) vindt het historische stadshart deze week rustiger dan voorheen. “Bovendien kunnen straks veel borden en paaltjes weg.” De voorzitter heeft wel veertig vernieuwende projecten op zijn agenda: “Van autovrij word je toch gelukkig?” Met de ondernemersvereniging werkt hij aan een plan waarbij één ‘groene’ auto de pakketjes rondbrengt in plaats van de huidige dertig. Een ander plan koerst op één vrachtwagen die bedrijfsafval ophaalt in plaats van de huidige zes. De horecaman hoopt dat mensen het autoluwe Amersfoort zo leuk vinden dat ze komen kijken en winkelen in plaats van spullen online te bestellen. “En je hoeft je jas of schoenen niet mee te dragen. Je kunt in de winkel bestellen en de artikelen thuis laten afleveren.”

Het stadhuis ligt tussen twee parkeergarages. Vlakbij staat een bord dat doorrijden zonder ontheffing verbiedt. Verkeerswethouder Hans Buijtelaar (VVD) is door de regen komen fietsen en legt uit waarom het zolang duurde het gebied rond de singels autoluw te krijgen. “Draagvlak bepaalt de snelheid waarmee je kunt werken. Er spelen superveel belangen en allerlei mensen vragen een uitzondering. Wie in een auto zit wil snel doorrijden, wie uitstapt wil alles zo veilig mogelijk hebben voor voetgangers. Dat kan niet allebei. Het was een hele puzzel.”

Vouwen uit je broekspijpen

De motivatie voor de wethouder ligt ook in het verbeteren van de luchtkwaliteit. Zijn moeder en zus hadden longkanker. Over de gezondheidsfeiten is geen discussie mogelijk, stelt Buijtelaar. “Uitlaatgassen beïnvloeden de lucht die we inademen negatief.” De wethouder wijst erop dat het denken over autoluw is gekenterd. “We hebben ook dubbel zoveel inwoners als in de jaren tachtig en groeien door. Je wilt een binnenstad met kwaliteit, en geen centrum waar je vouwen uit je broekspijpen worden gereden.”

In het coalitieakkoord geeft Amersfoort op papier al jaren de voorkeur aan voetganger en fietser boven auto. Bewoonster Sia Jansen (80) neemt de autoluwe proef op de som. Sinds een hersenbloeding loopt zij met een rollator: “Ik moet naar buiten voor contact en beweging. Maar ik zie er tegenop omdat het zo moeilijk is met de rollator over ongelijke stoepen te gaan.” Minder auto’s is niet genoeg, stelt zij. “Hier is de stoep zo hoog, dat ik als een oude bes met mijn voorwielen in die gleuf met regenwater vastzit. Daar staat de smalle stoep vol fietsen.” Uit nood loopt ze op de weg, vóór de auto’s. Het is tot nog toe goed afgelopen.

Als Jansen hardop durft te dromen, ook namens haar oude buren en buggybezitters, wat wenst zij dan? “Geen brommers meer, die zijn het engst. Geen stank meer van auto’s.” Maar vooral brede loopgedeeltes, zonder geparkeerde fietsen. “En aflopende stoepranden.”

Lees ook:

De straat is nu vooral voor de auto, maar willen we dat wel?

Het nieuwe boek ‘Het recht van de snelste’ is een pleidooi om na te denken over ‘ons asociaal geworden verkeer’. Ga iets van je eigen straat vinden, roepen de auteurs op.