Diagnose ADHD staat brede behandeling van kind én zijn omgeving in de weg

In plaats van meteen de diagnose ADHD te krijgen, kunnen kinderen er baat bij hebben als hun ouders eerst een cursus volgen in de omgang met druk en dwars gedrag. Dat is een van de conclusies uit het proefschrift van Maruschka Sluiter, die deze week promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen op een onderzoek naar “een van de meest controversiële psychiatrische stoornissen”, zoals zij ADHD kwalificeert. Als orthopedagoog en neuropsycholoog pleit ze voor laagdrempelige hulp thuis en op school voor kinderen die als druk en lastig worden ervaren, voordat ze een psychiatrisch traject instappen en mogelijk medicatie zoals Ritalin krijgen.

Waarom is ADHD zo’n controversiële stoornis?

“In de wetenschap is er onenigheid over het moment waarop gedrag als ADHD bestempeld kan worden. 15 procent van de kinderen met de diagnose heeft ernstige problemen, 85 procent heeft minder ernstige of milde klachten. De diagnose is bovendien vaak subjectief, omdat die wordt gebaseerd op ervaringen met het gedrag van kinderen door ouders, leerkrachten en zorgprofessionals. De grenzen zijn de afgelopen decennia gaan vervagen en de diag-nose wordt sneller gegeven.”

Wat is het gevolg van zo’n diagnose?

“Het kind draagt het stigma van zo’n stempel. Maar kwalijk vind ik ook dat het kind probleemeigenaar wordt. Leerkrachten en ouders die ADHD door de biomedische bril bekijken, denken: we kunnen er niets aan doen, het is de ADHD, die zit nu eenmaal in dit kind. Maar er zijn ook andere factoren die hyperactiviteit en aandachtsproblemen kunnen aanwakkeren, zoals het schoolsysteem, de thuissituatie en maatschappelijke druk. Wat speelt er in de omgeving van een kind? Uit wat voor een gezin komt het en hoe gaat het daar? Hoe gaat het op school? Een ADHD-diagnose wordt bijvoorbeeld vaker gegeven aan vroege leerlingen. Dat is niet zo gek, want die vertonen jonger gedrag dan hun medeleerlingen. Toch wordt na een diagnose vaak gestopt met zoeken naar andere verklaringen. Zonde, want aanpassingen thuis of op school kunnen helpen.”

U deed onder meer onderzoek naar trainingen voor ouders die dwars en druk gedrag van hun kind ervaren. Hielpen die?

“We onderzochten 101 ouders die meededen aan een groepscursus van zeven sessies. De opvoedstress nam na die cursus af, de communicatie in het gezin verbeterde, en ouders ervoeren minder probleemgedrag. We weten van sommige ouders dat ze na die cursus geen andere hulp meer nodig hadden. Ik pleit ervoor dat zo’n cursus wordt aangeboden, vóórdat een diagnose in beeld komt. Dat is vaak lastig, omdat hulp niet altijd mogelijk is of niet vergoed wordt zonder diagnose.”

U interviewde ook dertig leerkrachten over hun ervaring met de diagnose, wat bleek daaruit?

“Zij ervaren ook voordelen als een diagnose wordt gegeven. Het geeft rust, met name in de samenwerking met ouders, omdat duidelijk lijkt wat er aan de hand is. Maar het is jammer dat daar een diagnose voor nodig is. Een psychosociale aanpak is niet eenvoudig, maar is goed als er meer vanuit dat perspectief naar ADHD wordt gekeken.”

Lees ook:

Onderzoekster ADHD houdt haar rug recht

Hebben ADHD’ers een kleiner hersenvolume of is dit onnodig stigmatiserend? Het debat wordt feller.