Deze verloskundigen beginnen hun eigen bevalcentrum. ‘Zonde om te wachten op het ziekenhuis’

Ze vindt het zonde van haar tijd. Soms hangt de Amsterdamse verloskundige Sophie Six wel anderhalf uur aan de telefoon voor ze een plek in een ziekenhuis heeft gevonden voor een vrouw die aan het bevallen is, en pijnbestrijding wil. Tijd waarin ze zich niet volledig op de aanstaande moeder kan richten. “Dan zeg ik: ga zo lang nog maar onder de douche staan", zegt Six. “Terwijl: als een vrouw pijnbestrijding vraagt, betekent dat dat de vorige wee eigenlijk al te zwaar was.” Soms - vooral in de zomer - weet ze slechts een plek te vinden in een andere regio, zoals Haarlem, Alkmaar of Den Helder.

De gezamenlijke verloskundigen in de regio Amsterdam zijn het geleur met bevallende vrouwen beu, en beginnen in juli een eigen bevalcentrum in Amsterdam-Zuid. Verspreid over het land staan al een stuk of zeven geboortecentra van verloskundigen, vrijwel altijd in of naast een ziekenhuis. Het Amsterdamse Bevalcentrum Zuid wordt anders, omdat het niet in een ziekenhuis zit en omdat de verloskundigen er zelf lichte pijnbestrijding kunnen geven met lachgas.

Een ‘medische’ bevalling is er niet mogelijk, pijnbestrijding via een ruggenprik of een infuus met de pijnstiller remifentanil evenmin. Maar met het lachgas, een bevalbad en een huiselijke sfeer hopen ze een deel van de vrouwen een alternatief te bieden voor bevallen in het ziekenhuis.

Plek voor 500 bevallingen per jaar

De verloskundigen verwachten er 500 tot 600 bevallingen per jaar te kunnen starten. Twee derde kan er ook worden afgerond, bij de rest vindt de geboorte uiteindelijk in het ziekenhuis plaats. Vanuit het bevalcentrum ben je indien nodig binnen een kwartier in een van de ziekenhuizen in de buurt. Dat lukt, omdat de vrouwen daar dan minder lang een bed nodig hebben.

“Er is op dit moment nog niet iets zoals dit”, zegt Job Paulus, voorzitter van de landelijke verloskundigenvereniging KNOV. Het initiatief – een beetje tussen thuis- en ziekenhuisbevalling in – wordt door verloskundigen in de rest van het land met belangstelling gevolgd.

De verloskundigen hopen dat er zo in de ziekenhuizen meer plekken overblijft voor vrouwen die zwaardere pijnstilling willen, en voor moeders en baby's met een verhoogd risico op complicaties. Dat is volgens hen nodig, want door het capaciteitsgebrek vonden vorige zomer 60 bevallingen in de regio Amsterdam-Amstelland noodgedwongen thuis plaats. Het ging om vrouwen die liever in het ziekenhuis wilden bevallen of omdat er een medische reden was voor een ziekenhuisbevalling. Dat laatste gold voor 24 vrouwen.

Capaciteitsproblemen spelen in het hele land

Six begeleidde kort geleden de geboorte van een kind dat in het vruchtwater gepoept had. Dat kan een teken zijn van een gezondheidsprobleem bij de baby, en is een reden om in het ziekenhuis te bevallen, maar daar was geen plek. “Ik liet voor de zekerheid een extra collega komen en een ambulance voor de deur klaarzetten”, zegt ze. Gelukkig bleek die niet nodig. De capaciteitsproblemen (door personeelsgebrek) zijn overigens niet uniek voor de hoofdstad: volgens de landelijke verloskundigenvereniging spelen ze in vrijwel het hele land.

De verloskundigen in Amsterdam hebben al ervaring met een ander bevalcentrum, Bevalcentrum West, dat wel in een ziekenhuis zit. Daar kunnen jaarlijks maximaal 750 vrouwen hun bevalling starten, terwijl de capaciteit eigenlijk groter is. Die limiet is er omdat stadsziekenhuis OLVG de bevallingen moet kunnen overnemen als er iets misgaat. “OLVG moet ook met beperkte capaciteit goede en veilige zorg kunnen blijven bieden", zegt Antje Martje Bakker, directeur van Eerstelijns Verloskundigen Amsterdam-Amstelland (EVAA), het samenwerkingsverband achter de bevalcentra West en Zuid.

Volgens Bakker worden bevallingen in Bevalcentrum West (en straks in Zuid) minder snel ‘medisch’ dan bij een gewone bevalling in het ziekenhuis. Vrouwen kiezen minder vaak voor zwaardere pijnstilling, waarvoor ze naar het ziekenhuis moeten. Dat het Bevalcentrum West zelf lachgas heeft, helpt. Maar volgens Bakker gaan vrouwen ook liever niet weg uit de warme sfeer van het bevalcentrum. Al kan dat wel – de afdeling verloskunde van het ziekenhuis ligt aan de andere kant van de klapdeuren.

Centrum verlaagt de werkdruk

Verloskundigen vinden het werken in Bevalcentrum West prettig: ze kunnen als het moet meerdere vrouwen tegelijk helpen en samenwerken met collega’s van andere praktijken. Dat verlaagt de werkdruk. Het liefst zou Bakker in andere ziekenhuizen ook bevalcentra openen. “Daarover zijn we in gesprek”, zegt ze.

Een onafhankelijk bevalcentrum, zoals in Amsterdam-Zuid, is volgens Bakker ook voor andere regio’s interessant. Niet alleen op plaatsen waar de ziekenhuizen overlopen, maar ook waar verloskunde uit het ziekenhuis verdwijnt, zoals recent in Zutphen gebeurde. “Een bevalcentrum in de buurt kan een alternatief zijn voor een ziekenhuisbevalling anderhalf uur verderop”, denkt Bakker.

De gesprekken met zorgverzekeraars zijn gaande. Voorlopig financieren de verloskundigen het Bevalcentrum Zuid zelf. Ook zijn ze een crowdfundingsactie gestart, waarmee ze een ton hopen op te halen: geld dat bedoeld is om de zorg voor vrouwen in het centrum te betalen als hun verzekering die niet dekt.

OLVG denkt dat het nieuwe bevalcentrum de geboortezorg inderdaad kan helpen ontlasten. Een woordvoerder van het ziekenhuis benadrukt dat dat alleen geldt voor bevallingen zonder medische indicatie. “De druk op de geboortezorg is er helaas niet mee opgelost.”

Lees ook:

Dit is de eerste Nederlandse hoogleraar verloskunde. Haar boodschap aan vrouwen: ‘Neem elkaar niet zo de maat’

Nederland heeft sinds 2021 haar eerste hoogleraar verloskunde, Ank de Jonge. Haar boodschap aan vrouwen: ‘Neem elkaar niet zo de maat. Eerder was je een softie als je thuis beviel, en nu zie ik het omslaan in het tegenovergestelde.’