ReportageEnkhuizen
De zon straalt, maar de bruine vloot verkeert in zwaar weer
Schippers van de historische bruine vloot hebben het zonder toeristen financieel zwaar. ‘Als mijn klanten hun geld terugwillen, is het klaar.’
Een zak aardappelen – die kon je vorig jaar maart meenemen om voor een paar uur te varen op de Eendracht. “Iedereen zat in de stress door corona”, zegt schipper Maurits Minnaard (49) op de achterdek van zijn schip in de haven van Enkhuizen. “Je zat opgesloten in huis. Wat ik mensen in overvloed kon geven, was ontspanning. Ik vroeg terug wat mensen zelf in overvloed konden geven. Ik koos voor een zak aardappelen. Het was een kwinkslag.”
Minnaard (49) deed de aardappelactie met vijf andere schepen van de beroemde bruine vloot. De platbodems met het zwaard aan de zijkant die liggen in de havens van Enkhuizen, Hoorn en Harlingen. In de negentiende eeuw gebruikt voor vrachtvaart, tweehonderd jaar later alleen voor toerisme, zoals groepsreizen in het geval van Minnaard. Dit jaar houden hij en zijn collega’s de actie niet meer. Ze verdienen er niks aan en maken te veel kosten. Dat kunnen ze er momenteel niet bij hebben. Want het voortbestaan van de historische schepen is door corona niet vanzelfsprekend.
‘Ga ik ten onder?’
Het geluid van zagen, schuren klinkt door de haven van Enkhuizen. Het is de periode om je schip klaar te maken voor de zomer, zegt Minnaard in zijn werkkleding. Zelf bezig met schilderen, schoonmaken en het lakwerk. Maar bij schippers van de bruine vloot speelt in het achterhoofd: komen er wel toeristen? Ga ik ten onder? Hoe ga ik om met de anderhalvemeterregel op een schip?
Op eenzelfde mooie dag als vandaag keek Minnaard een jaar geleden over het water naar de dijk tussen Lelystad en Enkhuizen. Met de lockdown bleef de dijk leeg. Verderop zag hij Duitsland. Daar kwam 80 procent van zijn gasten vandaan. In een keer waren die weg. Ook nu met het zonnige weer blijven de kades leeg.
Technisch is hij failliet, zegt Minnaard luchtig, gezeten op de zwaardlier, waarmee hij het zwaard in het water kan laten zakken. Hij heeft 65.000 euro schuld bij zijn financier en vakantiegangers die vorig jaar de helft hadden aanbetaald en vervolgens hun vaarvakantie door corona afzegden. Van de aanbetalingen leeft hij en pleegt hij onderhoud. Deze kosten lopen door, net als het liggeld. Zijn spaargeld ging op, nadat zijn vriendin hem in januari vorig jaar verliet en hij haar moest uitkopen. Samen met haar runde hij het bedrijf. “Mijn klanten zijn coulant en snappen in welke situatie ik zit. Maar als ze hun geld terug willen, is het klaar.”
Technisch failliet
Dat doemscenario geldt niet alleen voor hem: 50 procent van de Enkhuizense bruine vloot is technisch failliet, gaat Minnaard af op de geruchten. De oudere mannen in de zon bij het havenkantoor zijn eensgezind somber. De schippers verdienen niets, zonde als ze failliet gaan, het is nu al een verloren jaar en dat was 2020 ook, klinkt het. Om de schippers tegemoet te komen bepaalde de Enkhuizense gemeenteraad deze maand dat ze voor een abonnement om in de haven te liggen het wintertarief in plaats van het duurdere zomertarief hoeven te betalen.
Minnaard kijkt niet meer naar de dijk met daarachter de Duitse toeristen. Hij heeft zich 180 graden gedraaid en richt zich op Enkhuizen en omgeving. Hier heeft hij zijn nieuwe doelgroep gevonden. Met minder toeristen aan boord en met overheidssteun overleefde hij vorige zomer. En hij kreeg een zak aardappelen.
Met zijn nieuwe doelgroep wil hij varen zonder vaste planning. Waar de wind het schip naartoe leidt. Wadsafari’s noemt Minnaard deze reizen. “We kunnen nu toch niet naar Afrika.”
Maar dit seizoen begint al moeizaam voor de bruine vloot. In de schipperswoning, de roef, kijkt Minnaard in zijn agenda. De eerste drie reizen heeft hij al afgezegd, waardoor hij 8000 tot 9000 euro misloopt. Moeiteloos somt hij de data van Rutte’s persconferentie op, alsof ze zitten vastgebeiteld in zijn hoofd. Ze kunnen al zijn toekomstplannen omgooien. “Kom over een jaar maar terug. Dan kunnen we zien of iedereen van de bruine vloot nog leeft.”
Waar blijft die 15 miljoen?
De bruine vloot wacht nog altijd op de financiële coronasteun die het kabinet heeft toegezegd. Vorig jaar stelde het kabinet 15 miljoen euro beschikbaar voor scheepseigenaren die beroepsmatig historische schepen exploiteren en nu inkomsten mislopen. Dat geld is nog niet uitgekeerd. “Eind maart zou daar meer duidelijkheid over komen”, zegt Paul van Ommen, directeur van de Vereniging voor Beroepschartervaart (BBZ). “Misschien komt dat vandaag.”
Volgens Van Ommen is de overheid momenteel druk bezig om een systeem in elkaar te zetten, zodat het gewenste steunbedrag bij de juiste mensen komt. Geld dat de schippers van de bruine vloot goed kunnen gebruiken, zegt Van Ommen. “De financiële nood onder de bruine vloot is nog altijd hoog. Elke dag sluiten schippers nieuwe leningen af om overeind te blijven.”
Lees ook:
Toerisme verstoort rustende zeehonden
Met rondvaartboten, zeilschepen, plezierjachten en rubberbootjes komen mensen naar de Wadden om te kijken naar de grijze zeehond, die uitrust op de zandplaten.
