De zaak van ‘afstandsmoeder’ Trudy Scheele-Gertsen is verjaard, luidt het verweer van de staat

De staat beroept zich in de rechtszaak van afstandsmoeders op verjaring. Dat zegt Trudy Scheele-Gertsen, die vorig jaar als eerste aankondigde de staat aansprakelijk te stellen voor wat haar als jonge vrouw is overkomen. Nadat ze in 1968 ongehuwd moeder werd, werd haar kind tegen haar wil bij haar weggehaald.

De rechter moet zich nog over de kwestie buigen, maar onlangs verstuurde de staat zijn verweer op de aantijgingen. Het belangrijkste argument is dat de kwestie zo lang geleden is dat het te laat is om nog iemand aansprakelijk te stellen, aldus Scheele-Gertsen. Het ministerie van justitie en veiligheid wil niet ingaan op vragen over de zaak zolang die onder de rechter is.

Dat verjaring de reactie is op haar verwijten, komt niet onverwachts voor Scheele-Gertsen. De staat heeft ook een punt: of je het volgens de geldende wet van die tijd bekijkt of volgens de huidige wet, de adoptie is te lang geleden. Wel kan in uitzonderlijke gevallen van die regel worden afgeweken, omdat het niet ‘redelijk en billijk’ is om de verjaringskaart te trekken. En precies dat zal de advocaat van Scheele-Gertsen de rechter gaan vertellen. Een datum voor de zitting is nog niet bekend.

Scheele-Gertsen hoopt vooral dat de rechtszaak helpt om de waarheid van deze pijnlijke geschiedenis boven tafel te krijgen. “En niet alleen voor mezelf. Het gaat om veel meer vrouwen van wie wordt gezegd dat ze vrijwillig hun kind hebben afgestaan, terwijl dat niet klopt. Ik zelf heb er nooit in toegestemd, voor andere vrouwen geldt dat ze er niet achter stonden.” Inmiddels wordt de rechtszaak tegen de staat gevoerd namens alle vrouwen die tussen 1956 en 1984 onder druk zijn gezet om hun kind af te staan omdat ze ongehuwd waren.

Ten minste 15.000 kinderen

De zaak is voor Scheele-Gertsen ook belangrijk omdat ze weinig vertrouwen heeft in het onderzoek dat het ministerie van justitie en veiligheid zelf laat uitvoeren naar de afstandsmoeders en hun kinderen. Dat onderzoek moet onder meer duidelijk gaan maken wat de rol van de Raad van de Kinderbescherming en de overheid zelf is geweest. Wat niet wordt onderzocht is om hoeveel ouders en kinderen het precies gaat.

Dat laatste noemt Eugenie Smits-Van Waesberghe, auteur van het boek ‘Zwartboek adoptie – Een schoot vol tranen’ en zelf weggehaald bij haar ongehuwde moeder, onbegrijpelijk. Het cijfer van 15.000 kinderen dat steeds wordt genoemd, is volgens haar niet compleet. “Hoe zit het met kinderen die niet geadopteerd werden, maar in tehuizen verbleven? En met overleden kinderen?”

Dus besloot ze het zelf te gaan onderzoeken. Daarvoor begon ze bij de gemeente Breda, haar eigen geboorteplaats. Ze vroeg op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) naar geboorte- en sterftecijfers van kinderen die bij Moederheil in Breda ter wereld kwamen, een plek waar ongehuwde moeders bevielen. Ook wil ze weten of die gegevens overeenkomen met persoonskaarten van de gemeente. Nadat de gemeente het Wob-verzoek afwees, stapte ze naar de rechter.

Tijdens die rechtszaak zei de gemeente Breda niet over de gegevens te beschikken. Er zijn wel losse geboorteakten en persoonskaarten uit die tijd, maar die worden pas na honderd jaar openbaar. Wel gaf de gemeente aan het belang van het onderzoek van Smits-Van Waesberghe te onderschrijven.

Smits-Van Waesberghe wil nu met de gemeente in gesprek. “Waar wij als generatie behoefte aan hebben, is dat er meer handen en voeten wordt gegeven aan dat wat er destijds is gebeurd”, zei ze tegen de rechter. Die doet nog voor het einde van het jaar uitspraak.

Lees ook:

Afstandsmoeders klagen samen de staat aan

In de rechtszaak gaat het niet meer om één moeder die gedwongen afstand deed van haar zoon, de zaak wordt nu gevoerd namens alle vrouwen die zeggen dat ze in het verleden tegen hun wil zijn gescheiden van hun kinderen.

Afstandsmoeders & Weggeefkinderen

In samenwerking met Omroep Gelderland publiceerde Trouw een reeks verhalen over de gevolgen van de adoptiewet. Het zette een systeem in gang waar de overheid loog tegen moeders, levens werden verwoest en mensen vastliepen in een bureaucratie van chaos en willekeur. Lees de verhalen hier.